شنیدن داستان گلادیاتورها در روم باستان برای اغلب مردم جذاب و شگفت‌انگیز است. بسیاری از مردم مبارزه گلادیاتورها را بخش مهمی از تاریخ روم می‌دانند و به دنبال شناخت زوایای پنهان این بخش از تاریخ کشور روم هستند. اما باید توجه داشت تمام آنچه که درباره زندگی و سرنوشت گلادیاتورها شنیده‌ایم، حقیقت ندارند و تنها در حد یک باور عمومی هستند. از این رو در این مطلب بر آن شدیم تا حقایق شگفت انگیز گلادیاتورها را زیر ذره‌بین قرار داده و شما را با واقعیات این بخش آشنا کنیم.
در ادامه حقایق جالبی در مورد گلادیاتورها در روم باستان بیان شده است. با دیجی رو همراه باشید.
1. مبارزه گلادیاتورها جایگزین رویداد مونرا
رویداد مونرا اولین بار در سال 264 قبل از میلاد برگزار شد. این رویداد توسط دو پسر که برای ادای احترام به درگذشت پدرشان نبردی را در بازار تدارک دیده بودند، اتفاق افتاد. در پی این اتفاق، بردگان به عنوان مبارز در بازار با هم جنگیدند و تماشاچیان برای دیدن آنها جمع می‌شدند. در سال 174 پیش از میلاد، رویداد مونرا با حضور 74 نفر در مدت زمان سه روز برگزار شد.
پس از مدت زمانی، رویداد مونرا به نمایش‌های وناسیون تبدیل گشت. در نمایش‌های وناسیون، حیوانات وحشی و عجیب و غریب توسط یک گروه به نام “وناتور” شکار و کشته می‌شدند. در این مبارزات هر منطقه از ابزار و سلاح‌های خاص خود استفاده می‌کردند. نبردهای وناسیون از نمایش گلادیاتورها جدا و شامل شکار و کشتن حیوانات بزرگ و عجیب مانند خرس، شیر، ببر و پرندگان بود.
با بزرگتر شدن امپراطوری روم این وقایع طرفداران بیشتری یافت. مردم این رویداد را در مقیاس کوچکتر در مهمانی‌ها برگزار می‌کردند. همچنین به عنوان مراسمی بعد از تشییع جنازه در بین مردم نیز رواج یافت. در زمان سلطنت تیبریوس در پی اتفاقات و تظاهرات مردمی این مراسم متوقف گردید.
2. برگزاری نبرد گلادیاتورها در مکان خاص
به دلیل رواج یافتن و محبوبیت نبرد گلادیاتورها، چنین رویدادهایی در مکان‌های خاصی به نام کلوسیوم برگزار می‌شدند. تقریباً 186 آمفی تئاتر در سراسر روم با چوب و شن ساخته شده بودند. ژان کلود وازن، باستان شناس و معمار فرانسوی، معتقد است که 86 آمفی تئاتر دیگر نیز در قدیم در روم وجود داشتند ولی پس از مدت زمانی از بین رفته و تخریب شده‌اند.
3. مبارزان حرفه‌ای هوپلوماکوس
در حالی که رقابت‌های مونرا نبردهای سختی بودند که بردگان با اسلحه‌های محدودی با یکدیگر می‌جنگیدند، نوع جدیدی از مبارزان در روم ظهور کردند. این مبارزان را هوپلوماکوس می‌نامیدند که مهارت زیادی در مبارزات از خود نشان می‌دادند. هوپلوماکوس‌ها سبک مبارزه خونینی داشتند و زره فولادین می‌پوشیدند. مبارزان دقیقاً همان افرادی هستند که در فیلم‌های رومی به عنوان گلادیاتور شناخته می‌شوند. هوپلوماکوس‌ها شمشیر کوچکی به نام گلادیوس داشته و هدفشان از مبارزه سرگرم کردن تماشاچیان بود. نبرد آنها با ریختن خون یک نفر روی صحنه مسابقه پایان می‌یافت.
4. بردگی گلادیاتورها
گلادیاتورها در ابتدا برده‌هایی بودند که توسط مالکانشان به فروش می‌رسیدند. گاهی اوقات زنان نیز به عنوان برده فروخته می‌شدند. در اکثر موارد گلادیاتورها، جنایتکاران یا زندانیان اسیر شده در جنگ‌های روم بودند.
در برخی موارد نیز مردان آزاد نیز به عنوان گلادیاتور فعالیت می‌کردند. این مردان برای فرار از مشکلات شخصی و مالی‌شان به این شغل پناه می‌بردند. در حقیقت تخمین زده می‌شود که حدود 20 درصد از گلادیاتورها مردان آزاده رومی بودند. آنان از دستمزد و مزایای خوبی برخوردار شده و در آموزشگاه گلادیاتورها، از رژیم غذایی مناسب و مراقبت‌های پزشکی خوب بهره می‌بردند. گلادیاتورهای آزاده می‌توانستند هر زمان که بخواهند با خانواده خود ملاقات کنند و زندگی خوبی نیز برای خود داشته باشند.
5. نوکسی‌ها
نوع دیگری از گلادیاتورها، نوکسی‌ها بودند که برخلاف میل‌شان و به اجبار وارد نبردها می‌شدند. آنان جنایتکارانی خطرناک و قاتلان و دزدانی بودند که انتظار می‌رفت در این عرصه بمیرند.
در هنگام ورود، نوکسی‌ها مجبور بودند جمله‌ای را در برابر امپراطور بگویند. مبارزات آنها اکثراً دو نفره برگزار می‌شد و زمانی پایان می‌یافت که یکی از آنها بمیرد.
6. سوگند گلادیاتور
گلادیاتورها در هنگام ورود به میدان نبرد در ابتدا سوگند یاد می‌کردند و این جمله را می‌گفتند: “من می‌خواهم شکنجه را از طریق آتش، اسارت، حمله و قتل با شمشیر تجربه کنم”.
مردانی که به عنوان گلادیاتور انتخاب می‌شدند گاهی اوقات به حدی از مرگ می‌ترسیدند که در سلولشان خودکشی می‌کردند. به همین دلیل افرادی برای نگهبانی و محافظت از آنها استخدام شده بودند!
7. رژیم غذایی گلادیاتورها
گلادیاتورهایی که پس از چند پیروزی در بین مردم معروف و محبوب می‌شدند، توسط کادر فنی در آموزشگاه گلادیاتورها معاینه و تحت مراقبت قرار می‌گرفتند. آموزشگاه گلادیاتورها با دیوارهای بلندی محصور و استفاده و حمل سلاح‌های تیز در داخل مدرسه ممنوع بود. پزشکان و متخصصان در صورت آسیب دیدگی در زمین نبرد، به گلادیاتورها رسیدگی می‌کردند. همچنین آموزشگاه، متخصصان تغذیه‌ای داشت که رژیم غذایی مشخصی را برای گلادیاتورها در نظر می‌گرفتند. به طور مثال مواد غذایی مانند جو در رژیم غذایی آنها قرار می‌دادند، زیرا این امر به کاهش تجمع چربی در عروق کمک می‌کند.
8. نبرد گلادیاتورها
نبرد گلادیاتورها اکثراً جنبه نمایشی داشت و نشان دهنده یک نبرد واقعی و عادی نبود. علیرغم تصور اکثر مردم مبنی بر جنگ و خونریزی در صحنه نبرد، در حقیقت گلادیاتورها لباس‌های تزئین شده‌ای می‌پوشیدند تا عجیب و جذاب به نظر برسند. همچنین همه نبردها به سبک رقص و نمایش بوده تا نبرد طولانی‌تر و سرگرم‌کننده‌تر باشد. با این حال، حتی جنبه نمایشی مبارزه گلادیاتورها هم عاری از خشونت نبود و بسیاری از مبارزات باعث آسیب‌دیدگی و مرگ گلادیاتورها می‌شدند.
9. نبرد دریایی گلادیاتورها
پس از نمایش‌های بزرگ گلادیاتورها، رومی‌ها شکل جدیدی از نبرد به نام نوماکیا یا نبرد دریایی را شکل دادند. به گفته مورخان، نبرد دریایی گلادیاتورها توسط ژولیوس سزار طراحی و اجرا شد. اولین نبرد در دریاچه‌ای دست‌ساز در نزدیکی میدان مارس انجام شد. پس از آماده‌سازی دریاچه، 16 کشتی بزرگ جنگی در آن به آب انداخته شدند. در هر کشتی تقریبا 2 هزار زندانی قرار داشت که قرار بود با یکدیگر بجنگند.
تعداد زیادی از مردم برای تماشای این نبردها جمع می‌شدند. اعتقاد بر این است که نبردهایی که در دریاچه فوچین برگزار گردید، بیش از 500 هزار نفر تماشاچی داشت! این مبارزات توسط نگهبانانی محافظت شده و آنان نظم و امنیت را در داخل و اطراف میدان نبرد برقرار می‌کردند.
10. گلادیاتورهای زن
برگزار کنندگان مبارزات گلادیاتورها، همیشه به دنبال تحولات جدید و جالب بودند تا هیجان بازی‌ها حفظ شود. یک راه حل برای این کار، نوعی دیگری از گلادیاتورها به نام آمازون بود. آمازون‌ها گلادیاتورهای زنی بودند که مانند همتایان مرد خودشان به نبرد می‌پرداختند. تماشای نبرد زنان گلادیاتور برای مردم جدید و هیجان‌انگیز بود.
آمازون‌ها در آثار متعددی از مورخان رومی مانند تاسیتوس، سیوتاتیوس و… ثبت گردیده و همچنین در نقاشی‌های روم نیز با لباس پارچه‌ای و بدون کلاه به تصویر کشیده شده‌اند.
11. تقلید امپراطورها از گلادیاتورها
چندین امپراطور رومی مانند كومودوس، هادریانوس، كالیگولا و تیتوس، آن‌قدر مجذوب گلادیاتورها شدند كه از آنها در میدان نبرد تقلید می‌کردند و همانند آنان می‌جنگیدند.
در فیلم گلادیاتور شما می‌بینید که امپراطور کومودوس وارد میدان نبرد می‌شود و با یک گلادیاتور به مبارزه می‌پردازد. او خود را همانند خدا برای مردمان روم می‌دانست و می‌خواست مانند هرکول در بین مردم محبوبیت پیدا کند. وی حتی مجسمه‌هایی را از خودش ساخت و در سطح شهر گذاشت تا بتواند خود را جاودانه و مشهور نماید. در فیلم می‌بینید که کومودوس وارد صحنه نبرد می‌شود و مانند هرکول برده‌ها و حیوانات را می‌کشد تا بتواند تماشاگران را سرگرم و مجذوب خودش کند.
12. گلادیاتورها و حیوانات
حیوانات عجیب و غریب در بین رومیان محبوبیت زیادی داشتند، زیرا آنها نه تنها زیبا بلکه بسیار نادر هم بودند. برگزار کنندگان مبارزات گلادیاتوری، جنگ‌هایی را بین این حیوانات به راه انداخته و نمایشی با شکوه و جذاب را برای مخاطب ترتیب می‌دادند. از آنجایی که حیوانات قیمت زیادی داشتند، معمولاً فقط متعلق به امپراطور بودند و بنابراین تنها در موارد خاص این نمایش‌ها اجرا می‌شد.
گلادیاتورهای خاصی برای آموزش و مبارزه با حیوانات آماده و حیوانات مختلفی توسط آنها شکار و کشته می‌شدند. گاهی اوقات نیز از حیوانات برای کشتن مسیحیان در برابر تماشاچیان استفاده می‌شد. برای هر رویداد برگزارکنندگان مبلغ هنگفتی را می‌پرداختند و تمهیدات زیادی را برای جذابیت نمایش تدارک می‌دیدند.
فقط نخبه‌ها، ثروتمندان و امپراطوری‌ها می‌توانستند چنین رویدادهایی را تماشا کنند و گاهی خودشان نیز در نبرد شرکت کرده و به شکار می‌پرداختند.
در جریان افتتاح کلوسیوم، بیش از 9000 حیوان نادر و عجیب از جمله کفتار، فیل، ببر و شیر در طی یک دوره 100 روزه کشته شدند. همچنین رویدادی در سال 240 میلادی برگزار شد که شامل شکار و کشتن کرگدن سفید و اسب آبی بود.
حیواناتی که در این نبردها به کار گرفته می‌شدند، بسیار گران بودند و به همین دلیل تجارت چنین حیواناتی در بین مردم گسترش یافت. این اتفاق منجر به منقرض شدن برخی از نژادهای حیوانی مانند سیاه گوش اوراسیا و اسب سفید اروپایی شد.
13. اتحادیه صنفی گلادیاتورها
گلادیاتورها معمولاً برده‌هایی بودند که از بازار برده فروش‌ها برای شرکت در مبارزات خریداری می‌شدند. از آنجایی که آنها تنها با هدف مبارزه خریداری می‌شدند، هیچ ضمانتی برای انجام تدفین آنها وجود نداشت. راه حل اتحادیه‌های صنفی گلادیاتورها برای این موضوع، کالجیا بود. هر گلادیاتور مبلغی را برای عضویت در آن می‌پرداخت و آنها تضمین می‌کردند که گلادیاتور تدفین مناسب داشته باشد. همچنین این اتحادیه تضمین می‌کرد که خانواده گلادیاتور پس از مرگش به نوعی خسارت خود را دریافت کنند. اما اگر گلادیاتور نمی‌توانست عضو کالجیا شود، بدن وی را حیوانات می‌خوردند یا در رودخانه انداخته می‌شد!
14. عدم استفاده تماشاگران از علامت انگشت شست
حرکات انگشت شست رو به بالا یا پایین برای تعیین سرنوشت گلادیاتورها مورد استفاده قرار می‌گرفت. تصمیم به کشتن طرف مقابل توسط گلادیاتور گرفته نمی‌شد، بلکه بالاترين مقام حاضر در رویداد این تصمیم را می‌گرفت. مقام ارشد حاضر یا امپراطور با مشورت یکدیگر تصمیم نهایی را می‌گرفتند و با انگشت شست به گلادیاتور اعلام می‌کردند. به همین واسطه استفاده از این علامت برای تماشاگران ممنوع بود.
15. طول عمر یک گلادیاتور
تقریباً تمام نبردهای گلادیاتورها منجر به جراحات شدید می‌گشت. در اوایل اگر یک مبارز در صحنه نبرد مجروح می‌شد، می‌بایست توسط رقیبش به قتل برسد. اما در زمان آگوستوس سزار، قانونی وضع شد که اگر یک گلادیاتور در طول نبرد از خود جسارت نشان می‌داد، اغلب عفو خورده و زنده می‌ماند.
این شیوه باعث کاهش تعداد تلفات و افزایش ارزش اجتماعی گلادیاتورها در بین مردم گردید. مورخ بزرگ جورج ویل در زمان سلطنت سزار، حدود 200 نبرد از گلادیاتورها را مورد مطالعه قرار داد و تنها در 19 مبارزه یکی از طرفین مبارزه کشته شده بود. اما پس از سزار، تعداد کشته‌ها افزایش یافت و یک گلادیاتور در دوئل دوم یا سومش کشته یا به شدت مجروح می‌شد.
بسیار نکات خوبی بود من هیچ کدوم از اینارو نمی دونستم بسیار اطلاعات خوبی به من داد