با ریشه تاریخی و حقایق جالب کریسمس آشنا شوید

25 دسامبر روزی که کریسمس در آن جشن گرفته می‌شود، در واقع یک جشن مذهبی است و به عنوان یک پدیده فرهنگی بین المللی در سرتاسر جهان شناخته می‌شود. آن‌طور که پیداست، مردم در اقسام نقاط جهان با توجه به رسم و رسومات خود که ترکیبی از سنت‌های مذهبی، عرفانی و دنیوی هستند، به جشن و پایکوبی در این روز می‌پردازند. مردم مسیحی روز کریسمس را به عنوان سالگرد تولد عیسی مسیح، رهبر معنوی خود که تعالیم دینیشان را بنا نهاده است شناخته و آن را جشن می‌گیرند.

از آداب و رسوم رایج در این روز می‌توان به هدیه دادن و هدیه گرفتن، تزئین درخت کریسمس، حضور در کلیسا، غذا خوردن با دوستان و اعضای خانواده و البته چشم انتظاری برای آمدن بابانوئل اشاره کرد. روز کریسمس یعنی 25 دسامبر، در ایالات متحده از سال 1870 به عنوان تعطیل رسمی اعلام شده است.

برگزاری جشن کریسمس از چه زمانی آغاز شده است؟

جشن گرفتن در فصل زمستان ریشه‌ای بسیار تاریخی دارد و حتی قرن‌ها قبل از ظهور عیسی مسیح، اروپایی‌ها در تاریک‌ترین روزهای زمستان به تکریم نور و زایش می‌پرداختند.

نورس‌ها (Norse) در اسکاندیناوی از تاریخ 21 دسامبر تا ماه ژانویه، تحول زمستانی را که از آن به عنوان یول (Yule) یاد می‌شود و با جشن میلاد حضرت مسیح مصادف است، همواره جشن می‌گرفتند. پدرها و پسرهای این قبیله برای ادای احترام به بازگشت نور خورشید به زندگیشان، کنده‌های بزرگ چوب را به خانه آورده و آن‌ها را آتش می‌زدند و در طول مدت زمان سوختن چوب که معمولا 12 روز به طول می‌انجامید، به ضیافت و مهمانی مشغول می‌شدند. نورس‌ها معتقد بودند که هر جرقه از آتش نشان‌دهنده خوک یا گوساله جدیدی است که در سال آینده به دنیا خواهد آمد.

در بیشتر نقاط اروپا اواخر ماه دسامبر زمان فوق‌العاده مناسبی برای برگزاری جشن و پایکوبی بود. در این زمان بیشتر گاوها ذبح می‌شدند تا صاحبان آن‌ها در زمستان مجبور به غذا دادن به آن‌ها نشوند. برای بیشتر مردم این زمان از سال تنها وقتی بود که می‌توانستند گوشت تازه بخورند. آلمانی‌ها در اواسط زمستان مشغول به بت پرستی می‌شدند؛ آن‌ها معتقد بودن که اودن (Oden) در طول پروازهایی که بر فراز آسمان دارد به مردم نظارت کرده و تصمیم می‌گیرد که در سال جاری چه کسانی را به موفقیت و کدام یک را به هلاکت برساند. از این رو به شدت از این بت ساختگی می‌هراسیدند و ترجیح می‌دادند تا از خانه‌هایشان بیرون نروند!

جشن باستانی خدای زحل

در رم باستان جشن سترنالیا (Saturnalia) برای بزرگداشت زحل، که از آن با عنوان خدای کشاورزی و زراعت یاد می‌شد، همواره مورد توجه مردم قرار می‌گرفت. سترنالیا این دوره شاد و به یادماندنی فرصتی برای جشن و پایکوبی بود که در آن غذا و نوشیدنی به وفور یافت می‌شد. سترنالیا از هفته اول زمستان شروع می‌شد و تا یک ماه ادامه داشت. در این زمان بردگان و مردم عوام ارباب می‌شدند، دهقانان فرماندهی شهر را به عهده می‌گرفتند و داد و ستد و مدارس همگی تعطیل می‌شدند تا همه بتوانند در جشن و پایکوبی شرکت کرده و نهایت لذت را ببرند.

ناگفته نماند که رومی‌ها از کودکان خود غافل نشده و جشنی با عنوان ژوونالی (Juvenalia) را برای گرامیداشت فرزندان رم در همین زمان برگزار می‌کردند. در 25 دسامبر، اشراف و ثروتمندان جشن زادروز میترا (Mithra) خدای خورشید شکست‌ناپذیر را جشن می‌گرفتند. در آن زمان اعتقادها بر این بود که میترا از یک صخره متولد شده است و برای اکثر رومی‌ها این روز مقدس‌ترین روز سال بود.

آیا واقعاً کریسمس روز تولد حضرت مسیح است؟

در سال‌های اول مسیحیت، عید پاک اصلی‌ترین عید این مذهب بود و تولد عیسی مسیح جشن گرفته نمی‌شد. در قرن چهارم کلیساها تصمیم گرفتند تا به طور رسمی روز تولد حضرت مسیح را به عنوان یک تعطیل رسمی اعلام کنند. متاسفانه در انجیل تاریخی برای تولد حضرت مسیح ذکر نشده است با این حال شواهدی وجود دارد که حاکی از تولد وی در فصل بهار است اما پاپ جولیوس (Pope Julius) تاریخ 25 دسامبر را برای بزرگداشت زادروز وی انتخاب کرد. مردم معتقدند که دلیل انتخاب این تاریخ توسط کلیساها و توافق بر سر آن به دلیل از بین بردن فستیوال بت پرستی سترنالیا در گذر زمان بوده است که تا حد بسیار زیادی هم موفق بودند چرا که به سرعت این سنت در مصر و سپس در انگلستان انتشار پیدا کرد و تا پایان قرن هشتم جشن کریسمس به اسکاندیناوی نیز حاکم شد.

امروزه ارتدکس‌های یونانی و روسی جشن کریسمس را 13- 14 روز بعد از تاریخ 25 دسامبر جشن می‌گیرند چرا که کلیساهای غربی از تقویم میلادی و کلیساهای شرقی از تقویم جولیان که 13 تا 14 روز از تقویم میلادی عقب‌تر است استفاده می‌کنند. رهبران کلیسا با همزمان کردن کریسمس با فستیوال‌های زمستانی سنتی، بر محوبیت این جشن افزودند و در واقع تمام سعیشان بر این بود که مذهب را جایگزین بت پرستی کنند. در آن زمان افراد دیندار روز کریسمس به کلیسا رفته و سپس در فضایی شبیه به کارناوال به خوشگذرانی می‌پرداختد. جالب است بدانید آن‌ها هر سال یک متکدی و یا یک دانش آموز را به عنوان “ارباب بدبختی” تاجگذاری می‌کردند. فقرا به خانه ثروتمندان رفته و بهترین غذاها و نوشیدنی‌ها را از آن‌ها درخواست می‌کردند. در واقع کریسمس در آن دوران زمانی بود که ثروتمندان و اشراف زادگان بدهی خود را به جامعه بپردازند!

برگزاری کریسمس زمانی لغو شده بود!

در اوایل قرن هفدهم، جاری شدن موجی از اصلاحات مذهبی، نحوه برگزاری جشن کریسمس را در اروپا تغییر داد. زمانی که الیور کرامول (Oliver Cromwell) و نیروهای پوریتان انگلیس در سال 1645، انگلستان را تحت سلطه خود درآوردند، تصمیم به لغو برگزاری جشن کریسمس گرفتند. اما با درخواست مردم در زمان سلطنت چارلز دوم (Charles II) سنت برگزاری این تعطیلات پرطرفدار دوباره در جامعه برقرار شد. البته در آمریکا نیز از سال 1659 تا 1681 برگزاری جشن کریسمس در بوستون غیرقانونی اعلام شد و هر کسی که کریسمس را جشن می‌گرفت پنج شیلینگ جریمه می‌شد! جالب است بدانید که کریسمس تا 26 ژوئن سال 1870 به عنوان تعطیل رسمی در آمریکا شناخته نمی‌شد اما پس از انقلاب آمریکا، آداب و رسوم مردم انگلستان بیشتر مورد پسند جوامع آمریکایی قرار گرفت.

واشنگتن ایروینگ و احیای دوباره کریسمس

مردم آمریکا در قرن نوزدهم کم کم شروع به پذیرفتن سنت کریسمس کردند. در واقع شکل امروزی کریسمس اختراع مجدد آمریکایی‌ها بوده که توانستند این روز را از یک روز تعطیل پرسروصدا و کارناوالی به یک روز آرام خانوادگی تبدیل کنند.

اوایل قرن نوزدهم مملو از تضاد و درگیری‌های طبقاتی و آشوب بود، بیکاری بیداد می‌کرد و اغلب شورش‌ها توسط طبقات ناراضی جامعه در فصل کریسمس رخ می‌داد. در سال 1819 واشینگتون ایروینگ (Washington Irving) نویسنده کتاب‌های پرفروش، کتابی با عنوان The Sketchbook of Geoffrey Crayon را به چاب رساند. محتوای این کتاب در واقع سری داستان‌هایی درباره برگزاری جشن کریسمس به شیوه خانواده‌های انگلیسی بود و داستان اربابی را روایت می‌کرد که در طول تعطیلات افراد فقیر را به خانه خود دعوت کرده و از آن‌ها پذیرایی می‌کرد. به عقیده ایروینگ تعطیلات باید زمانی برای خوشگذرانی همه اقشار جامعه باشد تا بتوانند با ایجاد صلح و آرامش در کنار یکدیگر به جشن و پایکوبی بپردازند.

جالب است بدانید این نویسنده تا آن زمان در هیچ جشن کریسمسی با این ویژگی شرکت نکرده بود و بسیاری از مورخان معتقدند که این سبک از برگزاری کریسمس تنها زاییده ذهن او بود که امروزه نقش اصلی در نحوه برگزاری جشن کریسمس را ایفا می‌کند.

سرود کریسمس

در همان زمان، نویسنده انگلیسی به نام چارلز دیکنز داستانی کلاسیک در زمینه تعطیلات با عنوان یک سرود کریسمسی (A Christmas Carol) را به نگارش درآورد. پیام این داستان در واقع حاکی از اهمیت نیکوکاری و حسن نیت برای تمامی افراد جامعه است.

در واقع، کریسمس زمانی برای وقت گذراندن بایکدیگر و هدیه دادن اعضای خانواده به یکدیگر است. با جا افتادن سنت‌های جدید کریسمسی در بین آمریکایی‌ها عده زیادی از مردم کنجکاو شدند تا بدانند این روز در کلیسا به چه صورت سپری می‌شود و افراد مذهبی با چه شیوه‌ای این روز را جشن می‌گیرند. و پس از آن در صد سال بعدی سنت‌هایی نظیر کارت پستال‌، تزئین درخت کریسمس و همچنین هدیه دادن نیز به محتوای این روز افزوده شد. با این حال عده کمی از مردم تاریخچه واقعی این روز را می‌دانند و اکثر افراد فکر می‌کنند که روز کریسمس در طول تاریخ همیشه به شیوه امروزی برگزار می‌شد.

چه کسی بابانوئل را اختراع کرد؟

افسانه بابانوئل به راهبی به نام سینت نیکولاس برمی‌گردد. وی در سال 280 بعد از میلاد مسیح در ترکیه متولد شد و تمامی دارایی خود را وقف کمک به افراد فقیر و بیمار کرد و همواره در تلاش برای محافظت از کودکان و ملوانان بود. اما نام سینت نیکلاس برای اولین بار در اواخر قرن 18ام وارد فرهنگ آمریکا شد. در آن زمان خانواده‌های هلندی با برگزاری محافلی سالروز مرگ این راهب را گرامی می‌داشتند. به مرور زمان نوع تلفظ سینت نیکلاس با تغییراتی همراه شد و گفته می‌شود که نام بابانوئل یا همان سانتا کلاوس (Santa Claus) هم در واقع از همین اسم گرفته شده است. در سال 1881، نقاشی به نام توماس نست برای اولین بار تصویری از سینت نیکلاس را با لباس قرمز و ریش سفید ترسیم کرد و از آن زمان این شکل و شمایل برای بابانوئل کاملاً مرسوم شد.

چند نکته جالب دیگر در مورد کریسمس

• 30 تا 35 میلیون درخت کریسمس هر سال در آمریکا به فروش می‌رسد. در حال حاضر بیش از 21 هزار فرد مشغول پرورش درختان کریسمسی هستند و هر درخت معمولاً بعد از 15 سال برای فروش گذاشته می‌شود.
• در قرون وسطی جشن‌های کریسمس بسیار پر سر و صدا و شلوغ بودند، درست مانند جشن‌های امروزی ماردی گرا
  (Mardi Gras)
• در سال‌های 1659 تا 1681 برگزاری جشن کریسمس لغو شده بود.
• در 26 ژوئن سال 1870، کریسمس به عنوان تعطیل رسمی در ایالات متحده آمریکا اعلام شد.