جوهر مایع یا خمیری است که رنگ‌های مختلفی دارد اما معمولاً آن را به رنگ‌های سیاه و آبی می‌بینیم و از آن برای نوشتن و یا چاپ کردن استفاده می‌شود. این ماده از یک رنگ‌دانه، رنگ حل شده و یا رنگ چکانده شده در مایع که به آن مرکب نیز گفته می‌شود تشکیل شده است. در ادامه با ما همراه باشید تا حقایق جالب و خواندنی در مورد جوهر را با هم مرور کنیم.
حقایقی جالب و خواندنی در مورد جوهر
بسیاری از فرهنگ‌های باستانی در سرتاسر دنیا جداگانه جوهر را کشف کرده و فرمول مختص به خود را برای نوشتن و نقاشی کردن با آن دارند. اطلاعات در مورد این جوهرها و دستورالعمل ساخت و تکنیک‌هایی که برای تولید آن به کار می‌بردند در واقع از بررسی‌ها و تجزیه و تحلیل‌های باستان شناسی یا خود دست نوشته‌ها برگرفته شده است.
گفته می‌شود در تمامی تمدن‌ها شکل اولیه جوهر در واقع از سیاه چراغ‌ها (نوعی دوده) نشأت گرفته بود چراکه به راحتی بعد از سوختن آتش به دست آمده و جمع‌آوری می‌شد. جوهر از قرن 26 قبل از میلاد در مصر باستان برای نوشتن و نقاشی کشیدن روی پاپیروس مورد استفاده قرار می‌گرفت. در ساخت جوهرهای سیاه و قرمز مصری از آهن و خاک سرخ همراه با فسفات، سولفات، کلرید و یون‌های کربوکسیلات برای رنگ دهی استفاده می‌شد. همچنین از سرب نیز به عنوان خشک‌کننده استفاده می‌کردند.
حدود 5 هزار سال پیش، چینی‌ها از جوهر برای سیاه کردن سطوح برجسته تصاویر و متون حکاکی شده روی سنگ‌ها استفاده می‌کردند. این جوهر اولیه ترکیبی از دود حاصل از سوخت کاج، روغن چراغ و ژلاتین گرفته شده از پوست حیوانات و مشک بود. در سایر فرهنگ‌ها نیز جوهر اولیه با رنگ‌های مختلف از توت‌ها، گیاهان و مواد معدنی موجود گرفته و تولید می‌شد.
جوهر هندی ابتدا در چین اختراع شد (!) و از آنجایی که مواد آن بیشتر از هند می‌آمد، نام آن را جوهر هندی گذاشتند. ساخت مخزن قلمی هم که ممکن است اولین مخزن قلم باشد به سال 935 برمی‌گردد؛ زمانی که معاد المعز، خلیفه مصری دستور داد تا قلمی برایش تهیه کنند که لباسش را لکه‌دار نکند. همین موضوع باعث شد تا برای او جوهری تهیه کنند که داخل یک مخزن نگهداری می‌شد.
در قرن پانزدهم، نوع جدیدی از جوهر در اروپا توسط یوهانس گوتنبرگ (Johannes Gutenberg) برای استفاده در چاپخانه ساخته شد. طبق گفته‌های مارتین لیون (Martyn Lyons) در کتاب تاریخ یک زندگی (A Living History) رنگی که گوتنبرگ ایجاد کرد غیرقابل حذف، بر پایه روغن و از دوده لامپ (سیاه لامپ) که با جلا و سفیده تخم مرغ ترکیب شده بود، ساخته می‌شد.
در آن زمان دو نوع جوهر بسیار رایج بود: جوهر نوشتاری یونانی و رومی (دوده، چسب و آب) و نوع دوم که در قرن 12 ایجاد شد ترکیبی از سولفات آهن، گال، صمغ و آب بود. هیچ یک از این دو جوهر نمی‌توانستند بدون ایجاد تاری به سطوح چاپ بچسبند. در نهایت جوهر روغنی و جلا مانندی که از دوده، سقز و روغن گردو ساخته شده بود به طور خاص برای دستگاه‌های چاپ ساخته شد.
ظهور ماشین چاپ باعث شد تا کلام مکتوب بیشتر در دنیا گسترده و مرسوم شود و استفاده از آن برای چاپ انجیل به عنوان یک تأثیر عمده در تهذیب عنوان شود؛ چراکه با این کار مردم می‌توانستند خودشان کلام خدا را بخوانند به جای این‌که به کتاب‌هایی که تنها در اختیار رهبران مذهبی قرار داشت، تکیه کنند. با این حال باز هم چاپ تنها در دسترس افراد مرفه جامعه قرار داشت. در دهه 1860 بالاخره امکان تجاری کردن صنعت چاپ به وجود آمد و این موضوع نیازمند پیشرفت در ساختار جوهر بود.
ماشین تحریر Hansen Writing Ball در سال 1865 اختراع شد و در سال 1870 به تولید انبوه رسید. در بیشتر موارد ماشین‌های تحریر به نوارهای پارچه‌ای آغشته به جوهر متکی بودند. رنگ‌دانه جوهر به گونه‌ای طراحی شده بود که با اضافه کردن روغن کرچک روی روبان مرطوب بماند اما به محض تماس با سطح کاغذ خشک شود. طرح‌های بعدی ماشین تحریر کمپانی IBM که با عنوان Selectric معرفی شدند از تسمه‌های نوار پلیمری آغشته به رنگ‌دانه استفاده می‌کردند.
در سال 1772 اولین حق ثبت اختراع برای ساخت جوهرهای رنگی در انگلستان صادر شد و در قرن 19ام میلادی مواد واکنش‌دهنده خشک‌کننده شیمیایی پدیدار شدند که استفاده از طیف گسترده‌تری از رنگ‌دانه‌ها را برای تهیه جوهر رنگی ممکن می‌ساختند.
در سال 1968 شرکت ژاپنی اپسون (Epson) اولین چاپگر الکترونیکی را ساخت و 16 سال بعد نیز هیولت پاکارد (Hewlett Packard) اولین چاپگر لیزری را روانه بازار کرد. انتهای دهه 1990 چاپ جوهر افشان به اندازه کافی قیمت معقولی داشت که افراد برای کامپیوترهای شخصی از آن استفاده می‌کردند. با این حال فراگیر بودن آن هزینه اجتماعی زیادی داشت چراکه جوهر استفاده شده برای جوهر افشان دوام زیادی نداشت و به سرعت خشک می‌شد و مترادف شده بود با قیمت کاذب شرکت‌ها.
جوهر تاتو از رنگ‌دانه‌های ترکیبی با یک حامل تشکیل شده است و برای خال‌کوبی کردن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر جوهرهای تاتو را در طیف وسیعی از رنگ‌ها می‌توان در بازارها پیدا کرد که به صورت تکی و یا با ترکیب چند رنگ استفاده می‌شوند.
در سال 2006 دانشمندان در دانشگاه هاروارد یک جوهر تاتو قابل پاک شدن اختراع کردند. این جوهر زیر دوش آب پاک نمی‌شود اما ساختار آن به گونه‌ای است که به راحتی با لیزرهایی که برای پاک کردن تاتو استفاده می‌شوند از بین می‌رود. جوهرهای تاتو قابل پاک شدن از محبوبیت زیادی برخوردارند مخصوصاً برای کسانی که طی یک دوره خاص تمایل دارند تاتو انجام داده و بعداً اگر پشیمان شدند آن را پاک کنند.
