امروز از دریچه تاریخ: روز جهانی زبان مادری

هر ساله، روز جهانی زبان مادری (IMLD) در 21 فوریه با هدف کلی ترویج تنوع زبانی و آموزش چندزبانی گرامی داشته می‌شود . مراسم بزرگداشت روز بین‌الملی زبان مادری اولین سالی نیست که برگزار می‌شود و جای تعجبی هم ندارد چون زبان مادری، این روش اندیشه و فرهنگ مردم و تنوع زبانی زیاد در این سیاره، میراث بزرگ بشری قلمداد می‌شود.

به گزارش سازمان یونسکو حدود شش هزار زبان زنده در جهان وجود دارد که تقریبا نیمی از آن‌ها در آستانه انقراض قرار دارند. 4 درصد از جمعیت جهان به 96 درصد زبان‌ها تسلط دارند و بیش از ۸۰ درصد زبان‌های آفریقایی هیچ زبان نوشتاری ندارند. هر ساله، چندین زبان در جهان از بین می رود و این روند همچنان افزایش می‌یابد. در واقع، این روز برای ترویج استفاده و شناخت زبان بومی و به ویژه اقلیت ملی نامگذاری شده است.
برای بقا و توسعه زبان‌ها، حداقل صد هزار نفر از مردم باید به آن زبان صحبت کنند. بسیاری از زبان‌ها ابداع و تا سال‌های سال دوام داشته و پس از مدتی منقرض می‌شوند. اما هیچگاه به سرعت امروز این زبان‌ها از بین نرفته‌اند. اغلب اوقات پیوند و فتح برخی از کشورها به بهای حذف زبان‌ها بدست آمده است.

یونسکو پورتالی ایجاد کرده است که برای اقلیت‌های ملی محروم، امکان دسترسی به دانش و آموزش و پرورش انسان را فراهم می‌سازد. این سازمان از طریق تدریس با کیفیت زبان‌های اقلیت به کشورها در حفظ تنوع فرهنگی آن‌ها کمک می‌کند.

کلید حفظ صلح جهانی، احترام و به رسمیت شناختن همه موجودات و انسان‌ها است زیرا هر یک از آن‌ها منحصر به فرد هستند. هر یک بیان و گفتار خود را دارند که طرز فکر، فرهنگ و آداب و رسوم مردم آن کشور را منعکس می‌کند. زبان مادری که از کودکی آن را از مادر خود یاد می‌گیریم آگاهی انسان از تاثیر کار بر یک فرهنگ ملی را شکل می‌دهد.

حتی اگر بررسی کامل فرهنگ زبانی دیگر بسیار دشوار باشد دانش خارجی تا حد زیادی افق دید افراد را گسترش می‌دهد و جهانی پر از تنوع را به انسان‌ها یادآور می‌شود. علاوه بر این، وقتی تنها حدود 300 کلمه در جهان وجود دارد که ارزش یکسانی دارند آشنایی با فردی که به زبانی دیگر صحبت می‌کند به از بین رفتن منازعات قومی کمک می‌کند .

دلیل نامگذاری روز جهانی زبان مادری از زمانی آغاز شد که در سال 1952 دانشجویان دانشگاه‌های مختلف شهر داکا پایتخت امروزی کشور بنگلادش که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد و هنوز مستقل نشده بود، از جمله دانشجویان دانشگاه داکا و دانشکده پزشکی آن در تلاش جهت ملی کردن زبان بنگالی به عنوان دومین زبان پاکستان (در کنار زبان اردو) تظاهرات مسالمت آمیزی در این شهر به راه انداختند. به دنبال این حرکت دانشجویان، پلیس به سمت آنها تیراندازی کرده و عده‌ای از آنها را کشت. بعد از استقلال بنگلادش از پاکستان و به درخواست این کشور، برای اولین بار سازمان یونسکو در 17 نوامبر سال 1999 روز 21 فوریه (برابر با دوم و گاهی سوم اسفند) را روز جهانی زبان مادری نامید و از سال 2000 این روز در بیشتر کشورها گرامی داشته می‌شود و برنامه‌هایی در ارتباط با این روز برگزار می‌گردد.

به همین منظور امسال روز بین المللی زبان مادری تحت عنوان سال جهانی زبان‌های بومی 2019 (IYIL19) شناخته شده و مراسم افتتاحیه حول‌محور موضوع” اهمیت زبان‌های بومی برای توسعه، برقراری صلح و دوستی” خواهد بود. این مراسم قرار است پنجشنبه، 21 فوریه 2019 در مقر یونسکو در پاریس برگزار شود.