اینترنت خیلی جاها به ما اجازه می دهد که موثرتر عمل کرده و برای انجام کارهای روزانه مان وقت کم تری صرف کنیم. مثلا انجام دادن کارهای بانکی از داخل منزل و بصورت آنلاین خیلی کارآمد تر از این است که واقعا به بانک برویم، ارتباط برقرار کردن با دوستانمان که آنور دنیا زندگی میکنند به سادگی یک کلیک کردن شده و حتی دیگر لازم نیست فیلم ها را از مغازه بخریم و به سادگی می توانیم آنها را دانلود کنیم.
اما متاسفانه استفاده ی بیش از حد از اینترنت می تواند به طور قابل توجهی بر دیگر زمینه های زندگی مانند روابط، تحصیلات، کار، سلامتی و احساسات تاثیرگذار باشد. وقتی آنلاین می شوید معمولا مشغول بازی، چت کردن، خرید و چیزهای این چنینی می شوید و دیگر در فعالیت های خارج از دنیای مجازی شرکت نمی کنید و به همین دلیل هم اعتیاد یا وابستگی به اینترنت مشکلی است که باید با آن آشنایی داشته باشید.
اعتیاد به اینترنت چیست؟
با اینکه اعتیاد به اینترنت به عنوان یک بیماری و اعتیاد رسمی شناخته نمی شود، اما شبیه به شرط بندی و قمار کردن است. فرد معتاد به قمار هیجانش در دیدن این است که هر دست بازی را ببرد و پول بیشتری به دست بیاورد، فرد معتاد به اینترنت هم همینطور است اما به جای پول، بازتاب کاری که در فضای مجازی انجام می دهد برایش مهم است.
در این پست، دیجی رو قصد دارد به بررسی اینکه اعتیاد به اینترنت چیست، انواع مختلف آن کدامند، چرا افراد به اینترنت وابسته می شوند، فاکتورهای خطرناک اعتیاد به اینترنت کدامند، علائم هشداردهنده ای که نشان دهنده ی مصرف بیش از حد اینترنت هستند، درمان و دیگر مسائل مربوط به اعتیاد اینترنتی بپردازد.
اعتیاد فیزیکی و اعتیاد روانی
به طور معمول ما کسانی را معتاد می دانیم که از مواد مختلفی استفاده می کنند و این مواد باعث وابستگی آنها می شوند. هرچه بیشتر مصرف می کنند، به مرور زمان به مقدار بیشتری مواد احتیاج دارند تا همان لذت همیشگی را ببرند. الکل، نیکوتین و سایر مواد باعث وابستگی شده و در هنگام قطع مصرف موجب علائمی که بیشتر فیزیکی هستند می شوند.
از لحاظ تئوری، هر رفتاری که پاداشی دربر داشته باشد می تواند باعث اعتیاد شده یا حداقل به عادتی ناسالم که جنبه های مختلف زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد تبدیل شود. غذاخوردن، رابطه ی جنسی، ورزش کردن، شرط بندی و موارد دیگر این چنینی مثال هایی از رفتارهایی هستند که در صورت زیاده روی تبدیل به رفتارهایی ناسالم و اعتیاد گونه می شوند. اما این را هم باید دانست که وابستگی روانی واقعیت داشته و با تغییرات عصبی در مغز همراه است.
استفاده‌ی معمولی و استفاده ی بیش از حد
امروزه پیدا کردن افراد زیر ۶۰-۵۰ سال که از اینترنت-حداقل گاهی اوقات- استفاده نمیکنند کار سختی است. صرف نظر از سن و علایق، اینترنت دسترسی آسان به حجم عظیمی از اطلاعات و منبع مجازی بی نهایتی از سرگرمی ها برایتان فراهم میکند. مهم تر از همه اینکه اینترنت دیگر فقط محدود به کامپیوترهای خانگی نیست و با استفاده از موبایل، لپ تاپ، تبلت و کنسول های بازی هم می توانید از هر کجا که هستید به اینترنت دسترسی پیدا کنید.
سوال اصلی این است که چه زمانی مرز استفاده ی طبیعی و نرمال از اینترنت را رد می کینم؟ به دلیل اینکه اعتیاد به اینترنت حداقل در حال حاضر تشخیص و بیماری رسمی نیست، هیچ استاندارد رسمی ای هم برای رفتارهای اعتیاد آور آن وجود نداشته و تعریف نشده است.
تنها چیزی که تقریبا تمام اساتید و کارشناسان با آن هم عقیده هستند این است که موضوع اعتیاد فقط به ساعت هایی که فرد در اینترنت مصرف می کند مرتبط نیست.
مثلا ممکن است یک نفر هفته ای ۴۰ ساعت را به دلیل اینکه شغلش ایجاب می کند در اینترنت باشد و یک نفر دیگر ممکن است هفته ای ۲۵ ساعت را صرف چت کردن با افراد مختلف کند. آیا هر دوی اینها اعتیاد هستند؟ آیا هردوی اینها استفاده ی بیش از حد تلقی می شوند؟
این مسئله ی اعتیاد در واقع به میزان زمانی که فرد صرف چیزهای غیرضروری در اینترنت میکند بستگی دارد( مثلا استفاده برای مدرسه، دانشگاه،کار و تحقیق و … جزو استفاده های ضروری است).
دو نفر که هفته ای ۳۰ ساعت از اینترنت استفاده می کنند را در نظر بگیرید. شخص الف کار نمیکند، از سوی خانواده و دوستانش رانده شده و به جز ارتباط با افراد آنلاین با افراد در دنیای واقعی ارتباط کمی دارد. شخص ب هفته ای ۳۰ ساعت را در اینترنت میگذراند اما کار می کند، چند بار در هفته برای دیدن دوستانش وقت می گذارد و به طور کلی خارج از فضای مجازی زندگی طبیعی دارد.
واضح است که اینترنت برای یکی از این دو شخص دردسرساز تر شده است. البته اینکه استفاده ی بیش از حد اینترنت شخص الف به علت مشکلات دیگری هست یا نه هم در ادامه ی این مطلب بررسی شده است.
به عنوان یک قاعده ی کلی، اگر یک شخص به دلیل اجتناب از مسولیت ها یا مشکلات دنیای واقعی وقتش را در دنیای مجازی می گذراند و این اجتناب از مسولیت ها، مشکلات بیشتری را در زندگی اش ایجاد کرده، احتمالا این فرد جزو معتادین یا وابستگان اینترنتی بحساب می آيد.
برای دانستن اینکه به اینترنت اعتیاد دارید یا نه، پاسخ به این سوالات را دریابید:
- ۱.آیا آنلاین بودن من در روابط، مدرسه، سرکار یا احساسی که درباره ی خود دارم مشکل جدی ای ایجاد کرده؟
- ۲. آیا اغلب به خاطر آنلاین بودن از مسولیت ها ی مهم شانه خالی می کنم؟
- ۳. آیا تابحال تصمیم گرفته ام که مصرف اینترنتم را –چه ناموفق چه با موفقیت کم- کم تر کنم؟
- ۴. آیا دیگران نگران استفاده ی بیش از حد من اینترنت هستند؟
- ۵. آیا اغلب آنلاین می شوم چون ذهنم را از مشکلات دور می کند؟
- ۶. آیا استفاده از اینترنت به طور مداوم در طول زمان افزایش یافته است؟
- ۷. آیا زندگی نامناسبم از عواقب آنلاین بودن بیش از حد من است؟
همانند علائم اعتیاد به بازی های ویدیویی، علائم اعتیاد به اینترنت را هم می توان به ۴ دسته بندی مجزا تقسیم کرد. روانی- جسمی- رفتاری- رابطه ای
علائم روانی اعتیاد به اینترنت:
- ـ احساس مکرر گناه پس از صرف ساعات زیادی در اینترنت.
- ـ اگر چند روز به اینترنت دسترسی نداشته باشد، بسیار مسئله مهم و دشواری بزرگی برایش ایجاد می شود.
- ـ اغلب حساب زمان را از دست می دهد( مثلا ناگهان متوجه می شود که چند ساعت گذشته درحالیکه فکر میکرده فقط چند دقیقه گذشته است).
- ـ توجیه های غیر منطقی برای استفاده ی بیش از حد( بقیه بیشتر از من آنلاینن!).
- ـ دست کم گرفتن اثرات منفی استفاده ی بیش از حد از اینترنت ( حداقل به مواد والکل معتاد نیستم!).
- ـ از دست دادن علاقه نسبت به مشارکت در سرگرمی هایی که زمانی از آنها لذت می برده.
- ـ فقط زمانی که آنلاین است احساس رضایت، شادی و آرامش می کند.
- ـ در حین انجام کارهای دیگر حتما باید به اینترنت هم سر بزند ( مثلا وقت درس، کار یا وقت گذرانی با دوستان).
- ـ اغلب وقتی در اینترنت نیست دارای خلق و خویی منفی است ( مثل افسردگی و اضطراب).
علائم فیزیکی اعتیاد به اینترنت:
- ـ افزایش یا کاهش وزن به علت عادات بد غذایی یا کمبود فعالیت های فیزیکی.
- ـ سردرد، گردن درد، مشکلاتی در کمر
- ـ چشمانی همواره خسته و قرمز
- ـ عادات غذایی نامنظم و ناسالم
علائم رفتاری اعتیاد به اینترنت:
- ـ اغلب غذا را در جلوی کامپیوتر صرف می کند یا اصلا نمی خورد.
- ـ با اینکه باید صبح زود بیدار شود اما تا دیروقت از اینترنت استفاده میکند.
- ـ تلاش های متعددی در جهات کاهش استفاده از اینترنت کرده که همه یا ناموفق بوده اند یا با موفقیت کمی همراه بوده اند.
- ـ با هر فرصتی که بدست می آورد آنلاین می شود.
- ـ وقتی بیشتری را آنلاین و وقت کمتری را صرف ارتباط با افراد واقعی می کند.
- ـ اغلب با بی اعتنایی به وظایف دیگر وقتش را در اینترنت می گذراند.
- ـ وقتی پرسیده می شود که چقدر در اینترنت هستی خشمگین و ناراحت می شود.
- ـ اگر دانش آموز یا دانشجو باشد ساعات کمتری را صرف درس خواندن می کندو بنابراین نتایج خوبی نمی گیرد.
علائم اعتیاد به اینترنت در رابطه:
- ـ بی میلی به برقراری رابطه ی جنسی
- ـ درگیری بر سر اینکه یک طرف وقت زیادی را در اینترنت می گذراند.
- ـ سرزش همسر یا شریک زندگی به خاطر مقدار زمانی که در اینترنت صرف میکند( اگر تو بیشتر به من توجه میکردی من انقدر آنلاین نبودم!)
- ـ از دست دادن دوستان در دنیای واقعی و آشنایی با دوستان مجازی بیشتر.
- ـ کاهش زمانی که با خانواده و دوستان میگذراند.
- ـ گول زدن بقیه راجع به مقدار زمانی که در اینترنت صرف می کند.
انواع اعتیاد به اینترنت
وقتی راجع به چیزی مثل اعتیاد به الکل صحبت میکنیم، پر واضح است که ما منظورمان کسی است که بیش از حد الکل می نوشد، نمی تواند نوشیدن خود را کنترل کنید، از عواقب ناشی از بیش از حد نوشیدن رنج می برد و یا نمی خواهد و یا نمی تواند این عادت وعواقبش را کنار بگذارد. اما آیا فرقی می کند که نوشیدنی الکی ای که می نوشد آبجو است، ودکاست، شراب است یا چیزهای دیگر؟ واقعا نه، چراکه دلیل و عواقب ناشی از اعتیاد به الکل کم و بیش یکی است و فقط نوع الکلی که مصرف می شود فرق دارد.
حال، معتادان اینترنتی را در نظر بگیرید! اعتیاد به اینترنت یک برچسب کلی است که استفاده می شود اما هرکدام از کسانی که اصطلاحا معتاد اینترنتی تلقی می شوند علل متفاوتی برای وابستگی دارند، در عمل بسیار متفاوت هستند و بسته به نوع فعالیت آنلاینی که انجام می دهند عواقب متفاوتی را تجربه می کنند. مثلا شکی نیست که اعتیاد به قمار اینترنتی، فیسبوک و پورنوگرافی هرکدام دلایل و عواقب مخصوص به خود را دارند و اثرات استفاده ی بیش از حدشان هم مانند یکدیگر نیست!
اعتیاد یا وابستگی به اینترنت را می توان اصطلاحی کلی برای کلیه ی فعالیت هایی که افراطی اما از طریق اینترنت انجام می شوند در نظر گرفت. در ادامه، زیرمجموعه های وابستگی یا اعتیاد به اینترنت را عنوان می کنیم:
- اعتیاد به بازی های ویدیویی
- اعتیاد به پورنوگرافی
- اعتیاد به شبکه های اجتماعی
- اعتیاد به قمار یا شرط بندی آنلاین
- اعتیاد به سرگرمی آنلاین( این افراد اوقات زیادی را صرف گشت و گذار اینترنتی می کنند.)
عوامل خطرناک و ریسکی اعتیاد به اینترنت:
- ـ بین کودکان ۱۱ ساله افسردگی و ترس اجتماعی در نوجوانی
- ـ مردان وزنانی که افسردگی دارند بیشتر در معرض اعتیاد وابستگی به اینترنت هستند.
- ـ مردان نسبت به زنان بیشتر به اینترنت وابستگی پیدا میکنند.
- ـ احتمال وابستگی و اعتیاد دانشجویان به اینترنت بیشتر از سایر افراد است.
- ـ روان رنجوری یا عصبانیت با میزان وابستگی به اینترنت رابطه ی مستقیم دارد.
- ـ افرادی که از لحاظ اجتماعی کم تر حمایت می شوند احتمال اعتیادشان به اینترنت بیشتر است.
- ـ استفاده ی بیش از حد از اینترنت در میان تک فرزندها بیشتر است.
- ـ مصرف الکل، استرس و نارضایتی خانواده از عوامل مرتبط با اعتیاد به اینترنت هستند.
- ـ افراد بین ۱۶ تا ۲۹ سال بیشتر در معرض ابتلا به وابستگی اینترنتی هستند.
- ـ کمبود اعتماد بنفس با افزایش خطر ابتلا به وابستگی اینترنتی همراه است.
چرا افراد به اینترنت وابستگی پیدا می کنند؟
توضیح رایج برای اعتیاد به اینترنت این است که افراد به منظور کاهش احساسات منفی، استرس، افسردگی و اضطراب، جذب دنیای مجازی و آنلاین می شوند.
استدلال دیگری هم وجود دارد که می گوید کسانی که تنها هستند یا اعتماد به نفس پایینی دارند احتمالا از اینترنت برای چت کردن و ارتباط با افراد دیگر استفاده می کنند چرا که احتمال پس زده شدن و نپذیرفته شدنشان کمتر خواهد بود. بسیاری از افراد- حتی آنهایی که به اینترنت وابستگی ندارند هم- از اینترنت به عنوان محلی برای فرار موقت از دنیای واقعی استفاده میکنند چراکه عموما وقتی آنلاین هستیم احساس استرس، افسردگی و تنهایی، در هیجان و کاوش دنیای مجازی گم می شود.
اگر استفاده به حد اعتدال باشد، استفاده از اینترنت برای مدیریت احساسات یا ریلکس کردن اشکالی ندارد و باعث صدمه و آسیبی به فرد نمی شود. ولی مشکل از آنجا آغاز می شود که یک نفر از اینترنت برای مدیریت دائم استرس، افکار منفی، احساسات و یا واکنش نشان دادن به چالش های دنیای واقعی استفاده کند!
هرچند، اگر ما از اصطلاح اعتیاد به اینترنت به عنوان چتری برای زیرمحموعه ی اعتیاد به اینترنت استفاده کنیم، بیان کردن دلایل اعتیاد به اینترنت افراد قدری دشوارتر خواهد شد. اگر نگران این هستید که به اینترنت معتادید یا نه، پاسخ این سوالات را درمورد خودتان بیابید:
- ـ آیا استفاده‌ی من از اینترنت از کیفیت زندگی من در دنیای واقعی کاسته؟
- ـ چه چیزهایی را به خاطر استفاده از اینترنت دارم از دست می دهم؟
- ـ آیا از زندگی ام راضی هستم و به آن افتخار میکنم؟
- ـ آیا کاری برای زندگی ام از دستم بر می آید؟
- ـ چه اهدافی در زندگی داشتم و آیا استفاده ام از اینترنت من را به آن اهداف نزدیک تر کرده است؟
درمان اعتیاد به اینترنت:
اعتیاد هنوز به طور رسمی به لیست بیماری ها اضافه نشده، اما اگر واقعا در این رابطه مشکلی دارید و نمی توانید خودتان را قانع و کنترل کنید، بهتر است با پزشک صحبت کنید. چراکه این اختلال هم از طریق دارو و هم از طریق روش های درمانی دیگر قابل درمان است اما به یاد داشته باشید که تمام داروها عوارض جانبی خواهند داشت پس بهتر این است که سعی کنید خودتان روی خودتان کار کنید!
تغییر هیچ وقت آسان نبوده و نیست، اماهمیشه برای رشد و پیشرفت در زندگی لازم است و شاید ترک کردن عادات اینترنتی برایتان دشوار باشد اما مطمئن باشید که حسرت خوردن برای از دست دادن فرصت ها، روابط و روزهایی که از دست می دهید بعدها برایتان سخت تر و دشوارتر خواهد بود.
با رویکرد درمانی مناسب، حمایت از سوی دیگران و مهم تر ازهمه اراده، قطعا کاهش و از بین بردن وابستگی به اینترنت امری حتمی و ممکن خواهد بود.
آیا شما هم حس میکنید به اینترنت وابستگی و اعتیاد دارید؟
نظرات خود را درباره ی این مطلب با ما و دیگر کاربران دیجی رو به اشتراک بگذارید!
فکر کنم منم یکیشون باشم :دی