نگاهی به عجیب‌ترین و خلاقانه‌ترین صفحه‌کلیدهای طراحی شده در گوشی‌های موبایل

گوشی‌های بلک‌بری (BlackBerry) مشهور شدن خود را بیش از هر چیز به صفحه کلید متمایز خود مدیون هستند. صفحه کلیدی که دکمه‌های آن به شیوه‌ای بر روی گوشی طراحی می‌شدند که یادآور شکل میوه بودند. البته در اینجا قصد نداریم به سیر تحول صفحه کلید QWERTY و یا حتی چگونگی تعبیه شدن آن در گوشی‌های هوشمند، به صورت کشویی یا چرخشی، بپردازیم بلکه در عوض می خواهیم به نوع پیاده سازی خلاقانه صفحه کلید در دنیای گوشی‌های هوشمند مرور داشته باشیم.

اینکه صفجه کلید گوشی‌های موبایل چگونه به این شکلی که در حال حاضر می بینیم تبدیل شده مقوله ای کاملاً مفصل و جدا است. اما به هر حال باید توجه داشت که طراحان گوشی‌های در آزمایشگاه‌های مخصوص چندین و چند نوع مختلف از صفحه کلید را به اتواع چینش‌های متفاوت امتحان کرده اند تا بتواند به بهترین شکل ممکن برای گوشی‌ها دست پیدا کنند. در این بین سیر تحول گوشی‌های تلفن همراه نیز در نوع تغییر و تحول صفحه کلیدها بی تأثیر نبوده و به عنوان مثال ابداع پیامک باعث شد تا کاربران نیاز به تایپ کردن بیشتری داشته باشند و شماره گیری به تنهایی نتواند نیاز آن‌ها را برآورده کند.

در ابتدا حروف صفحه کلید به صورت الفبایی و دسته ای بر روی کلیدهای شماره گیری گوشی تعبیه شدند، اما استفاده از این نوع صفحه کلیدها بسیار پرزحمت بود و برای تایپ یک حرف باید چندین بار یک کلید را فشار می دادیم. در این بین فناوری هایی مانند T9 تاحدودی کار را راحت کردند اما باز هم نیاز به یک صفحه کلید کامل و خلاقانه در گوشی‌های موبایل به شدت احساس می شد.

نگاهی به عجیب‌ترین و خلاقانه‌ترین صفحه‌کلیدهای طراحی شده در گوشی‌های موبایل — زیمنس اس ایکس 1 (چپ) و نوکیا 7600 (راست)

با توجه به کوچک بودن بدنه گوشی‌ها، استفاده از صفحه کلید کامل نیز مشکلات خاص خود را داشت زیرا دکمه‌ها به شدت کوچک طراحی می شدند و کار کردن با دو دست بسیار سخت بود. گوشی‌های زیمنس اس ایکس 1 (Siemens SX1) و نوکیا 7600 ( Nokia 7600) که هر دو در سال 2003 عرضه شدند، سعی کردند با تعبیه دو ردیف از دکمه‌ها در دو طرف صفحه نمایش گوشی، این مشکل را حل کنند.

در سال 2001 گوشی نوکیا 5510 (Nokia 5510) توجه ویژه ای بر روی تایپ داشت زیرا در آن زمان استفاده از پیامک بسیار رواج داشت و کاربران وقت زیادی را صرف تایپ کردن می کردند. این گوشی از یک صفحه کلید QWERTY کامل استفاده می کرد که البته به دو قسمت تقسیم شده بود و در دو طرف نمایشگر قرار داشت. بنابراین برای استفاده از گوشی باید آن را در حالت غیرعادی افقی در دست می گرفتید. این ایده بعدها چندان مورد استقبال قرار نگرفت و نوکیا 6810 (Nokia 6810) آخرین محصولی بود که با چنین صفحه کلیدی روانه بازار می شد.

چه اتفاقی می افتد اگر به جای قرار دادن حروف بر روی دکمه های عددی شماره گیر گوشی، آن‌ها در زیر صفحه عددی تعبیه شوند؟ احتمالاً این سؤالی بوده که یکی از طراحان سونی اریکسون قبل از طراحی پی 910 (P910) از خود کرده بود. البته این شرکت ایده ها عجیب دیگری هم برای صفحه کلید گوشی داشت. مانند گوشی ام 600 (M600) که در آن تعداد دکمه ها به نصف کاهش یافته بود اما هر دکمه توانایی تایپ دو حرف را داشت به طوری که اگر آن را به سمت راست فشار می دادید یکی از حروف تایپ می شد و اگر به سمت راست فشار می دادید، حرف دیگر وارد می شد. گوشی نوکیا ای 55 (Nokia E55) هم یکی دیگر از محصولاتی بوده که از صفحه کلیدی با نصفه تعداد دکمه‌های صفحات QWERTY استفاده می کرد.

گوشی نوکیا 3650 از یک صفحه عددی با دکمه‌های محدود استفاده می کرد اما نکته جالب در مورد این گوشی، نوع چینش دکمه‌های شماره گیری بود. این دکمه ها در محصول خلاقانه نوکیا به صورت دایره ای مرتب شده بودند که البته دلیل آن چندان واضح نیست. گوشی‌های توشیبا جی 450 (Toshiba G450) و سامسونگ سنس (Samsung Serene) هم دیگر گوشی‌هایی بودند که از شماره گیر دایره ای استفاده می کردند.

یکی دیگر از گوشی‌هایی که صفحه کلید بسیار خلاقانه و منحصر به فردی داشت، موتورولا ROKR E8 بود. صفحه شماره گیر این گوشی به نحوی طراحی شده بود که به لمس حساسیت داشت و رنگ زمینه آن هم در مواقع مورد نیاز باعث حذف اعداد از روی کلیدها و نمایش داده شدن کلیدهای کنترل پخش موسیقی و غیره می شد. گوشی‌های نوکیا 2300 و نوکیا 3200 هم از دکمه‌های گروهی استفاده می کردند. با اینکه تعبیه گروهی حروف در کلیدها در حالت QWERTY توجیه پذیر است اما معلوم نیست چرا نوکیا تنها برای تعبیه 12 عدد و علامت از تعداد دکمه‌های کافی استفاده نکرده و آن ها را به صورت گروهی در چند کلید محدود تعبیه کرده است!

با توجه به اینکه تعداد حروف زبان انگلیسی 29 تا است، می شد به نحوی این حروف را به صورت گروهی در 10 دکمه مختلف تعبیه کرد. اما در مورد زبان های دیگر با تعداد حروف بیشتر مانند زبان چینی چه؟ نوکیا 3108 برای این مشکل راه حل خلاقانه ای ابداع کرده بود و در حالی که در آن زمان هنوز خبری از صفحات نمایشگر لمسی امروزی نبود، یک صفحه کوچک در زیر پانل شماره گیر گوشی تعبیه کرده بود که با قلم استایلوس می شد بر روی آن حروف را نوشت! البته این گوشی یک صفحه کلید شماره گیری معمولی هم داشت که مانند سونی اریکسون پی 910 به صورت کشویی تعبیه شده بود.

با روی کار آمدن صفحات لمسی، دوران استفاده از صفحه کلیدهای فیزیکی به سر رسید و استفاده از این نوع ورودی در گوشی‌های هوشمند تقریباً منسوخ شده است. اما به هر حال در این وضعیت بلک‌بری سخت تلاش کرده تا صفحه کلید فیزیکی را در گوشی‌های خود زنده نگه دارد، زیرا به اعتقاد طراحان این کمپانی بازخوردی که کلیدهای واقعی دارند به مراتب لذت بخش‌تر از صفحات لمسی است. البته داشتن چنین طرز فکری و سرعت بسیار کند در سازگار شدن به نمایشگرهای لمسی، در نهایت باعث افت شرکت شد و امروزه این کمپانی دیگر در بین برترین تولید کنندگان گوشی‌های هوشمند جای مناسبی ندارد.

بلک‌بری در حرکت به سمت استفاده از صفحات لمسی بسیار کند عمل می کرد و سعی می کرد از راه‌کارهای خاص خود برای استفاده از این فناوری جدید بهره بگیرد. به عنوان مثال در گوشی استورم 9500 (BlackBerry Storm 9500) از یک صفحه کلید مجازی بر روی نمایشگر لمسی استفاده کرد که هنگام فشردن کلیدها بازخوری شبیه به فشرده شدن کلید واقعی به کاربر منتقل می شد. البته این ایده در عمل آن چنان که باید و شاید با موفقیت همراه نشد و مورد استقبال قرار نگرفت.

به هر حال خوشبختانه امروزه صفحه نمایش‌های لمسی کار تایپ با صفحه کلیدهای QWERTY را در گوشی‌های هوشمند بسیار ساده‌تر از همیشه کرده اند و حتی فناوری‌هایی مانند پیش بینی کلمات و ارائه پیشنهاد به کاربر باعث شده تا سرعت تایپ در گوشی‌ها بسیار بیشتر از همیشه شود. شاید در ابتدای ورود گوشی‌های لمسی و بدون صفحه کلید، کاربران با کمی شک و تردید به سراغ استفاده از این محصولات می رفتند اما امروزه دیگر کمتر کسی حال و حوصله کار کردن با تعداد دکمه‌های محدود فیزیکی گوشی های قدیمی و سر و کله زدن با مشکلات آن را دارد.