گروه خونی Rh-null؛ گروه خونی طلایی که کمتر کسی می شناسد

همان طور که می‌دانید چهار گروه اصلی خونی در جهان وجود دارد و هر انسانی ناگزیر و به طور طبیعی دارنده‌ی یکی از این گروه های خونی است. در اینجا باید به این نکته اشاره کرد که گرو‌های خونی از جمله صفاتی است که از والدین به فرزندان به ارث می‌رسد. قدمت شناسایی گروه‌های خونی به سال 1901 میلادی می‌رسد؛ زمانی که ترکیب شیمیایی ناشناخته‌ای بر روی گلبول‌های قرمز خون شناسایی شد.

کارل لندشتاینر، ایمونولوژیست اتریشی که او را پدر طب انتقال خون می‌نامند، در سال 1901 برای نخستین بار به پژوهش در رابطه با گروه‌های خونی پرداخت. وی دریافت که نوعی ماده شیمیایی بر روی سطح گلبول‌های قرمز قرار دارد که باعث تفاوت در گروه‌های خونی افراد می‌شود. کارل این ماده را آنتی‌ژن نام نهاد و اینگونه بود که چهار نوع اصلی گروه‌های خونی به دنیا معرفی شدند؛ A، B، O و AB. گروه خونی A آنتی‌ژن A دارد، گروه خونی B آنتی‌ژن B، گروه خونی AB آنتی‌ژن A و B هر دو را با هم دارد و گروه خونی O هیچ کدام از آنتی‌ژن‌های A و B را ندارد.

اما عامل دیگری نیز در خون وجود دارد که باعث می‌شود گروه‌های خونی متفاوت شوند. این عامل را آنتی ژن Rh می‌نامند و خود بر دو نوع است: Rh منفی و Rh مثبت. هر فردی که عامل Rh را روی گلبول‌های قرمز خود داشته باشد Rh مثبت و اگر نداشته باشد Rh منفی است. بر این اساس گروه‌های خونی نتوع بیشتری پیدا می‌کنند. اما باید بدانید که 61 انتی‌ژن نیز در سیستم Rh وجود دارد که باعث می‌شود احتمال وجود داشتن میلیون‌ها نوع گروه های خونی دور از انتظار نباشد. مهمترین این آنتی‌ژن ها RhD نام دارد، که در حقیقت عامل منفی یا مثبت بودن Rh همین آنتی‌ژن است. گروه خونی -O، آنتی ژن A ، B و RhD را ندارد.

آیا می‌دانستید که حدود 85 تا 90 درصد از مردم ایران Rh مثبت و مابقی Rh منفی هستند.

در این مقاله به بررسی گروه‌های خونی و فراوانی آن‌ها در جمعیت جهان می‌پردازیم و همچنین شما را با کمیاب‌ترین گروه خونی آشنا خواهیم کرد؛ یعنی گروه خونی Rh-null. در ادامه با دیجی رو همراه باشید.

9. O مثبت (+O)

• توزیع در بین جمعیت جهان: 38.67 درصد
• فرد دارنده این گروه خونی می‌تواند به گروه‌های خونی +O؛  +A ؛ +B و +AB خون اهدا کند
• فقط می‌تواند از +O و -O خون دریافت کند
• گروه خونی +O هیچ کدام از آنتی‌ژن های A و B را ندارد. اما آنتی ژن RhD را داراست.

گروه خونی +O رایج‌ترین و فراوان‌ترین گروه خونی در جهان است. +O می‌تواند به همه افراد دارای Rh مثبت خون اهدا کند، اما به افراد -Rh نمی‌تواند خون بدهد. این گروه خونی پرکاربردترین گروه خونی در صلیب سرخ است، چرا که فراوانی افراد دارای گروه خونی +Rh در جهان بسیار بیشتر از -Rh است و این امر ارزش و اهمیت گروه خونی +O را بیشتر نشان می‌دهد و به همین دلیل بیشتر از سایر گروه‌ها مورد نیاز است.

8. A مثبت (+A)

• توزیع در بین جمعیت جهان: 27.42 درصد
• فرد دارنده این گروه خونی می‌تواند به گروه‌های خونی +A و +AB خون اهدا کند
• می‌تواند از +O+ ، A- ، A و -O خون دریافت کند

گروه خونی +A دومین گروه رایج خونی است که درست در جایگاه بعدی لیست گروه‌های خونی و بعد از +O قرار دارد. از افرادی که با داشتن این گروه خونی اقدام به اهدا خون می‌کنند همیشه استقبال خوبی می‌شود، چرا که این خون‌های اهدایی، ذخیره بسیار ارزشمندی برای افرادی با گروه‌های خونی نادر و همچنین برای شرایط اضطراری می‌باشند.

آیا می‌دانستید طبق گفته‌های صلیب سرخ آمریکا، تقاضا برای پلاک‌های خون +A، برای بیمارانی که تحت شیمی درمانی قرار دارند بسیار زیاد است. 

7. B مثبت (+B)

• توزیع در بین جمعیت جهان: 22.02 درصد
• فرد دارنده این گروه خونی می‌تواند به گروه‌های خونی +B و +AB خون اهدا کند
• می‌تواند از +O+ ، B- ، B و -O خون دریافت کند

در حالی که خون -B بسیار کمیاب است، اما در مقابل خون +B نسبتاً شایع است.

آیا می‌دانستید با آنکه تقاضا برای خون +B زیاد نیست، اما این گروه خونی از اهمیت زیادی برخوردار است! زیرا اغلب برای درمان افراد مبتلا به کم خونی سلول‌های داسی شکل و تالاسمی که به تزریق منظم خون نیاز دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

6. AB مثبت (+AB)

• توزیع در بین جمعیت جهان: 5.88 درصد
• فرد دارنده این گروه خونی فقط می‌تواند به گروه‌های خونی +AB خون اهدا کند
• می‌تواند از همه گروه‌های خونی، خون دریافت کند

خون +AB درست در نقطه مقابل گروه خونی -O که اهداکننده‌ی جهانی می‌باشد، قرار دارد. چرا که از همه‌ی گروه‌ها، خون دریافت می‌کند اما فقط به همنام خود، خون می‌تواند اهدا کند.

آیا می‌دانستید در حالی که تقاضا برای خون +AB کم است، پلاسمای AB ، چه Rh منفی و چه مثبت، همیشه مورد نیاز است، زیرا خون AB اهدا کننده جهانی پلاسما محسوب می شود. طبق گزارش سرویس بهداشت ملی انگلستان (NHS)، پلاسمای منجمد تازه فقط از خون اهدایی مردان قابل تولید است، چون پلاسمای اهدا کنندگان زن می‌تواند آنتی بادی‌های مضر ایجاد کند.

5. O منفی (-O)

• توزیع در بین جمعیت جهان: 2.55 درصد
• فرد دارنده این گروه‌ خونی می‌تواند به همه گروه‌های خونی، خون اهدا کند
• فقط می‌تواند از -O خون دریافت کند
• گروه خونی -O هیچ کدام از  آنتی‌ژن های A ، B و RhD را ندارد.

گروه خونی -O به “عنوان اهدا کننده جهانی” با ارزش‌ترین خون در جهان محسوب می‌شود زیرا تقریباً به هر گروه خونی می‌تواند خون اهدا کند(به جز مواردی که فرد آنتی‌ژن کمیاب دارد). خون -O غالباً در تزریقات ضروری یا شرایط اضطراری که گروه خونی گیرنده ناشناخته است استفاده می‌شود. طبق گزارش صلیب سرخ آمریکا، خون -O اولین ذخیره خونی است که به دلیل جهانی بودن و تقاضای زیاد در سراسر جهان در طی کمبود خون، زودتر از بقیه‌ی گروه های خونی تمام می‌شود.

آیا می‌دانستید در حال حاضر اگرچه خون -O بسیار خاص است، اهدا کنندگان O که منفی CMV (سیتومگالوویروس) باشند، بسیار خاص‌تر هستند، زیرا خون آنها برای نوزادان بی خطر است. CMV ویروسی شبیه آنفلوانزا است که بیشتر بزرگسالان در برخی از دوره‌های زندگی خود در معرض آن قرار می‌گیرند و این در حالی است که آنتی‌بادی های CMV مانند همه ویروس‌ها برای همیشه در خون باقی می‌مانند. این آنتی‌بادی ها برای بزرگسالان بی خطر است، اما برای نوزادان می‌تواند کشنده باشد.

4. A منفی (-A)

• توزیع در بین جمعیت جهان: 1.99 درصد
• فرد دارنده این گروه خونی می‌تواند به گروه‌های خونی -A+ ، A+ ، AB و +AB خون اهدا کند
• می‌تواند از -A و -O خون دریافت کند

در بین گروه‌های خونی، -A بسیار نادرتر از +A است. این گروه خونی مشابه -B بوده و می‌تواند بدون در نظر گرفتن مثبت یا منفی بودن به تمامی گروه‌های خونی A ، AB خون اهدا کند. اما افرادی که گروه خونی آنها -A است فقط می‌توانند از -A و -O که اهدا کننده‌ی جهانی است، خون دریافت کنند.

آیا می‌دانستید افراد دارای خون -A با آنکه نمی‌توانند به هر کسی خون و پلاسما اهدا کنند، دارای خون بسیار ارزشمندی هستند؟ دلیل این امر این است که -A اهدا کننده جهانی پلاکت است و می‌تواند به تمام گروه‌های خونی پلاکت بدهد.

3. B منفی (-B)

• توزیع در بین جمعیت جهان: 1.11 درصد
• فرد دارنده این گروه خونی می‌تواند به گروه‌های خونی -AB- ، B+ ، B و +AB خون اهدا کند
• می‌تواند از -B و -O خون دریافت کند

آیا می دانستید بر اساس منابع مختلف، از هر 50 نفری که اهداکننده خون هستند فقط یک نفر دارای گروه خونی -B است! 

2. AB منفی (-AB)

• توزیع در بین جمعیت جهان: 0.36 درصد
• فرد دارنده این گروه خونی می‌تواند به گروه‌های خونی -AB و +AB خون اهدا کند
• می تواند از -AB- ، A- ، B و -O خون دریافت کند

در بین هشت گروه خونی اصلی، -AB نادرترین گروه خونی در بین جمعیت جهان محسوب می شود.

آیا می‌دانستید از آنجا که خون AB ، چه Rh مثبت و چه منفی، فاقد آنتی بادی A یا B است، اهدا کننده جهانی پلاسما به شمار می‌آید و هر کسی از هر گروه خونی می‌تواند از خون AB، پلاسما دریافت کند!

آیا می‌دانستید که AB منفی نایاب‌ترین گروه خونی در ایران است.

1. Rh-null

• توزیع در بین جمعیت جهان: کمتر از 50 نفر(به طور دقیق 43 نفر)
• فرد دارنده این گروه خونی می‌تواند به گروه خونی Rh-null خون اهدا کند (همچنین می‌تواند به سایر گروه‌های خونی غیر معمول داده شود)
• فقط می‌تواند از Rh-null خون دریافت کند

گروه خونی Rh-null را گروه “خون طلایی” می‌نامند، یعنی کمیاب‌ترین گروه خونی در جهان. 

همان طور که در ابتدای مطلب بیان شد 61 آنتی ژن در سیستم Rh وجود دارد، به این معنا که هشت گروه خونی اصلی را می‌توان به میلیون ها گروه خونی مختلف تقسیم کرد. Rh-null زمانی رخ می‌دهد که خون فرد فاقد همه 61 آنتی ژن احتمالی باشد.

به نظر می‌رسد گروه خونی طلایی نتیجه جهش ژنتیکی (تغییر خود به خودی ژن) است و ازدواج فامیلی نقش مهمی در ایجاد این نوع گروه خونی ایفا می‌کند. در مطالعات انجام شده، بیشتر افراد خواهر و برادر هستند و از پدر و مادری که با هم فامیل بودند به دنیا آمدند.

از آنجا که Rh-null فاقد آنتی‌ژن های احتمالی است، می‌توان آن را به افراد دیگری که گروه خونی بسیار غیرمعمولی دارند، به جز هشت نوع اصلی اهدا کرد. با این حال افراد دارای گروه خونی Rh-null فقط می‌توانند از Rh-null خون دریافت کنند.

کمبود خون Rh-null همراه با ویژگی‌های منحصر به فرد آن، این گروه خونی را برای تحقیقات علمی بسیار ارزشمند کرده است، از این رو Rh-null به “خون طلایی” مشهور شده است. متأسفانه، تعداد افراد فعال اهداکننده خون Rh-null بسیار اندک و در حدود 9 نفر هستند به همین دلیل آنها تشویق می‌شوند که به طور منظم خون اهدا کنند تا در صورت نیاز به انتقال خون، خون برای خودشان در دسترس باشد.

آیا می‌دانستید خون Rh-null برای اولین بار در سال 1961 در یک زن بومی استرالیایی کشف شد.

آیا می‌دانستید که در بین 43 نفر دارنده Rh-null، این گروه خونی طلایی، دو فرد ایرانی نیز وجود دارد.

نخستین فرد دارای گروه خونی Rh-null در ایران خانمی بود که گروه خونی عجیب وی توسط «آزمایشگاه ایمونوهماتولوژی سازمان انتقال خون» شناسایی شد. متخصصان این سازمان پس از شناسایی، خواستار توقف تزریق هر نوع خونی به وی شدند. سپس اقدام به بررسی خون دیگر اعضای این خانواده نمودند که در نهایت مشخص شد برادر این خانم هم دارای گروه خونی Rh-null است.

همان طور که گفته شد گروه خونی Rhnull یک گروه خونی نادر در سراسر جهان است که ازدواج فامیلی نقش مهمی در ایجاد این نوع گروه خونی دارد. به دلیل رواج ازدواج فامیلی در ایران، ممکن است افراد بیشتری نسبت به سایر مناطق جهان این نوع گروه خونی را داشته باشند که هنوز شناسایی نشده‌اند.

به نظر می‌رسد داشتن یک گروه خونی کمیاب دردسرهای بسیاری برای دارنده‌ی آن دارد، با این وجود هستند کسانی که آرزو می‌کنند کاش گروه خونی نادری داشتند. نظر شما در این رابطه چیست؟ به نظر شما داشتن یک گروه خونی کمیاب فوق العاده است یا خیر؟ نظر خود را در رابطه با این مقاله و اینکه آیا مطالعه‌ی آن برایتان سودمند بوده است با ما در میان بگذارید.