همه ما کمابیش با اشعه ایکس آشنایی داریم و نام آن را زیاد شنیده‌ایم. این نوع خاص از انرژی به واسطه قابلیتی که دارد و می‌تواند از بدن ما عبور کند، اغلب توسط پزشکان برای گرفتن عکس از استخوان‌ها یا جستجوی یک جسم خارجی در بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما ناگفته‌های زیادی در مورد اشعه ایکس وجود دارد و کاربرد این نوع انرژی فراتر از پزشکی است. در ادامه این مقاله از دیجی رو قصد داریم 20 واقعیت جالب در مورد اشعه ایکس را که احتمالاً نمی‌دانستید، مرور کرده و شما را با آن‌ها آشنا کنیم.
حقایقی جالب و شنیده نشده در مورد اشعه ایکس
1- اولین عکس اشعه ایکس توسط ویلهلم کنراد رونتگن در سال 1895 گرفته شد. جالب است بدانید که او این کشف را به صورت کاملاً تصادفی و در حین انجام آزمایش برق در آزمایشگاه خود انجام داد!
2- اشعه ایکس شکلی از تابش الکترومغناطیسی، مانند نور مرئی و امواج رادیویی است. این اشعه طول موج کوتاه‌تری نسبت به نور مرئی دارد و می‌تواند به بافت بدن انسان نفوذ کنند. اشعه ایکس در پزشکی برای گرفتن تصاویری از داخل بدن استفاده می‌شود. این پرتوها همچنین در اسکنرهای امنیتی فرودگاه و همچنین برای تشخیص عیب‌ها و شکستگی‌ها در لوازم فلزی استفاده می‌شوند.
3- رونتگن کشف خود را “اشعه ایکس” نامید زیرا در واقع نمی‌دانست چیست! ایکس (X) در انگلیسی به عنوان نماد برای چیزهای ناشناخته به کار می‌رود.
4- دانستن اینکه چقدر انرژی برای تولید پرتو ایکس نیاز است می‌تواند به دانشمندان در درک دما و چگالی ستارگان و دیگر اجرام آسمانی کمک کند.
5- برخی از مواد بیشتر از بقیه اشعه ایکس را جذب می‌کنند. به همین دلیل است که اغلب هنگام عکسبرداری با اشعه ایکس از پیش بند سربی استفاده می‌شود تا از قرار گرفتن بیش از حد در معرض این نوع اشعه محافظت شود.
6- استخوان‌ها و دندان‌ها از بافت‌های نرم مانند پوست و ماهیچه‌ها متراکم‌تر هستند، بنابراین در تصویر اشعه ایکس سفید به نظر می‌رسند. در این عکس‌ها، بافت‌های چربی خاکستری و هوا کاملاً سیاه دیده می‌شود.
7- اشیاء فلزی نیز مانند استخوان‌ها به وضوح در تصاویر اشعه ایکس قابل رؤیت هستند. به همین دلیل اغلب برای یافتن سکه‌ها و سایر اشیاء فلزی که ممکن است توسط انسان‌ها یا حیوانات بلعیده شوند، استفاده می‌شود.
8- اگر چه ما قادر به دیدن اشعه ایکس نیستیم، اما این به معنای وجود نداشتن آن در طبیعت نیست. در واقع، خود ما انسان‌ها همواره در حال ساطع کردن سطوح پایینی از اشعه ایکس هستیم و این کار تا زمانی که زنده هستیم ادامه می‌یابد! برخلاف نور مرئی که چشمان ما می‌تواند آن را ببیند، ما قادر به دیدن اشعه ایکس نیستیم، زیرا انرژی آن بیش از حدی است که چشمان ما به طور مستقیم بتوانند تشخیص دهند.
9- هنگامی که ویلهلم رونتگن کشف اشعه ایکس را در سال 1895 اعلام کرد، طولی نکشید که جراحان اروپایی شروع به استفاده از این فناوری جدید برای یافتن اجسام خارجی در بدن انسان کردند. یک پزشک بریتانیایی از اولین کسانی بود که توانست به کمک این اشعه جالب، سوزنی را در دست یک زن پیدا کند.
10- در اوایل کشف اشعه ایکس و استفاده از آن، مردم از خطرات ناشی از این شکل جدید تابش بی‌اطلاع بودند. تصور بر این بود که اشعه ایکس بی‌ضرر است و افراد به طور معمول خود را در معرض سطوح بالایی از این تشعشعات قرار می‌دادند. اما امروزه می‌دانیم که اشعه ایکس می‌تواند آسیب جدی به بدن وارد کند و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آن خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. امروزه، سعی می‌شود تا با انجام برخی اقدامات احتیاطی، قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس تا حد ممکن محدود شده و از خطرات ناشی از این نوع پرتوهای قدرتمند کاسته شود.
11- درست است که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه ایکس می‌تواند باعث سرطان شود، اما جالب است بدانید که از اشعه ایکس برای درمان سرطان هم استفاده می‌شود! اشعه ماوراء بنفش، چه از نور خورشید ساطع شده باشد و چه از دستگاه‌های برنزه کننده، می‌تواند باعث سرطان پوست شود. اما پزشکان از همان اولین سال‌های استفاده از اشعه ایکس، از نور ماوراء بنفش برای درمان سرطان استفاده می‌کردند. در واقع، حتی در سال 1895، زمانی که ویلهلم رونتگن اشعه ایکس را کشف کرد، پزشکان از آن برای سوزاندن خال‌ها استفاده می‌کردند. بنابراین در حالی که قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراء بنفش می‌تواند خطرناک باشد، نمی‌توان قابلیت‌های درمانی آن را نیز انکار کرد.
12- آیا می‌دانستید که الماس در تصویربرداری با اشعه ایکس قابل مشاهده نیست؟! دلیل آن هم این است که الماس از کربن ساخته شده که عدد اتمی بسیار کوچکی دارد. این بدان معناست که اتم‌های الماس با اشعه ایکس برهمکنش چندانی ندارند، بنابراین تقریباً همچون یک جسم شفاف به نظر می‌رسد.
13- تابش الکترومغناطیسی با سرعت نور در خلاء حرکت می‌کند. این شامل اشعه ایکس و امواج رادیویی هم می‌شود. در خلاء، هیچ مانعی بر سر راه عبور تابش الکترومغناطیسی وجود ندارد، بنابراین با بالاترین سرعت ممکن حرکت می‌کند.
14- در سال 2009، موزه علوم لندن یک نظرسنجی برای تعیین مهم‌ترین کشف علمی مدرن برگزار کرد. برنده این نظرسنجی، با اختلاف زیاد، اشعه ایکس بود. حتی پنی‌سیلین هم که جان افراد پرشماری را نجات داده، در رتبه دوم قرار گرفت!
15- دو نوع اشعه ایکس وجود دارد: اشعه ایکس سخت و اشعه ایکس نرم. اشعه ایکس سخت سطح انرژی بالاتری نسبت به اشعه ایکس نرم دارد. اشعه ایکس سخت برای تصویربرداری از بافت‌های متراکم مانند استخوان استفاده می‌شود. این نوع از اشعه ایکس می‌تواند از بافت‌های بدن عبور کرده و سایه‌ای از ساختارهای استخوانی داخل آن را روی فیلم بیاندازد. در مقابل، اشعه ایکس نرم انرژی کمتری دارد و برای تصویربرداری از بافت‌های نرم مانند اندام‌های داخلی استفاده می‌شود. بنابراین، از اشعه ایکس نرم هم می‌توان برای عکس گرفتن از داخل بدن استفاده کرد، اما به اندازه اشعه ایکس سخت نفوذ نمی‌کند. اشعه ایکس نرم معمولاً به اندازه اشعه ایکس سخت نیازی به فیلتر کردن ندارد، بنابراین عوارض کمتری هم دارد.
16- توماس ادیسون شاید بیشتر به خاطر کارش با الکتریسیته شناخته شده باشد، اما او همچنین سهم قابل توجهی در زمینه تحقیقات اشعه ایکس داشته است. با این حال، ادیسون پس از آسیب دیدگی در اثر قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس، کار خود را در این زمینه رها کرد. دستیار او، کلارنس دالی، تحقیقات ادیسون را ادامه داد، اما او نیز در نهایت بهای زیادی برای این فداکاری خود پرداخت. پس از سال‌ها کار با اشعه ایکس، دالی در هر دو دست دچار سرطان شد و در نهایت مجبور به قطع کردن هر دو شد.
17- در دهه 1980، یک دستگاه اشعه ایکس وجود داشت که به طور تصادفی و به دلیل یک خطای برنامه‌ریزی، پرتوهای بیش از حدی را به بیماران می‌داد. این امر منجر به مرگ و میر بسیاری شد و بیمارستان مجبور شد دستگاه جدیدی را جایگزین کند.
18- شاید انتظار نداشته باشید که قدرتمندترین ژنراتور اشعه ایکس جهان را در وسط بیابان پیدا کنید، اما دقیقاً این همان جایی است که دستگاه Z در آن قرار دارد. این دستگاه عظیم که در نیومکزیکو قرار دارد، قادر به تولید دمایی بیش از 6 میلیارد درجه فارنهایت (بیش از 3.3 میلیارد درجه سانتیگراد) است! ماشین Z برای مطالعه رفتار یک ماده در شرایط سخت استفاده می‌شود و به درک ما از پدیده‌های اخترفیزیکی مانند ابرنواخترها کمک می‌کند. همچنین، برای ایجاد مواد جدید با خواص منحصر به فرد نیز از این دستگاه قدرتمند استفاده شده است.
19- بر کسی پوشیده نیست که ونسان ون گوگ، نقاش مشهور هلندی، شخصیت عجیب و غریبی داشت. حتی کسانی که با ویژگی‌های خاص ون گوگ آشنا هستند، ممکن است ندانند که او تمایل عجیبی به نقاشی روی آثار خود داشت! بسیاری از مشهورترین نقاشی‌های او برای سال‌ها پنهان بودند، چرا که آثار جدید بر روی آن‌ها نقش بسته بودند. بعد از توسعه فناوری اشعه ایکس بود که متخصصان هنری توانستند زیبایی پنهان در سطح زیرین آثار ون گوگ را ببینند!
20- سی تی اسکن نوعی از تصویربرداری است که از اشعه ایکس و رایانه برای ایجاد تصاویر دقیق از داخل بدن استفاده می‌کند. سی تی اسکن قفسه سینه به طور خاص تصاویری از ریه‌ها، قلب و عروق خونی را ایجاد می‌کند. در حالی که در رادیوگرافی قفسه سینه نیز از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر استفاده می‌شود، اما سی تی اسکن بسیار دقیق‌تر است. البته، این دقت بالا هزینه‌هایی هم دارد و در مقایسه با اشعه ایکس قفسه سینه، سی تی اسکن قفسه سینه بیماران را در معرض 250 تا 350 درصد تابش بیشتر قرار می‌دهد.
