باز هم طبق عادت روزگار، ایام یکی پس از دیگری گذشتند، زمین در مدار خود به دور خورشید گشت و روزهای واپسین سال از راه رسید. آخرین سه شنبه سال برای ما ایرانیان پر از خاطره است. خاطراتی تلخ و شیرین، که امید داریم برای شما همواره شیرینی هایش در ذهن باشد و بس. اما مدت زمانی است که آخرین شب چهارشنبه سال یا همان چهارشنبه سوری با صدای ترقه و مواد محترقه و آتش زا در هم آمیخته و هراس و نگرانی را در دل خانواده ها افکنده است. دیگر مانند گذشته ها آیین های کهن ایرانی برگزار نمی شود و گویی دست روزگار این سنت های باستانی را از ذهن مردمان شسته است.
پس در این مجال بر آن شدیم تا بازگشتی به گذشته ها داشته باشیم و صفحاتی از تاریخ ایران عزیزمان را با هم ورقی بزنیم و آیین و تاریخچه چهارشنبه سوری را مروری کنیم. با دیجی رو همراه باشید.
واژه « چهارشنبه سوری » از دو کلمه چهارشنبه، یکی از روزهای هفتهو سور به معنای جشن و شادی تشکیل شده است. جشن آتش در واقع پیش درآمد جشن نوروز است که نوید دهنده رسیدن بهار و تازه شدن طبیعت است.
طبق آیین باستان در این روز آتش بزرگی برافروخته می‌شود که تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگه داشته می‌شود که مردم از روی آن می‌پرند و در زمان پریدن می‌خوانند: «زردی من از تو، سرخی تو از من». این جمله بیانگر مراسمی برای تطهیر و پاک‌سازی مذهبی است، چرا که واژه «سوری» به معنی «سرخ» به آن اشاره دارد. به بیان دیگر مردم خواهان آن هستند که آتش تمام رنگ پریدیگی و زردی، بیماری و مشکلاتشان را بگیرد و به جای آن سرخی و گرمی و نیرو به آنها بدهد. چهارشنبه سوری جشنی نیست که وابسته به دین یا قومیّت افراد باشد و در میان بیشتر ایرانیان رایج است و همگان آن را گرامی می دارند.
از جمله آیین های سنتی این شب می توان به مراسم قاشق‌زنی، فال‌گوشی و گره‌گشایی و آجیل مشکل‌گشا اشاره کرد.
قاشق زنی: در این رسم دختران و پسران جوان، چادری بر سر و روی خود می‌کشند تا شناخته نشوند و به در خانه ی دوستان و همسایگان خود می‌روند. صاحبخانه از صدای قاشق‌هایی که به کاسه‌ها می‌خورد به در خانه آمده و به کاسه‌های آنان آجیل چهارشنبه‌سوری، شیرینی، شکلات، نقل و پول می‌ریزد. آیین قاشق‌زنی احتمالا نشات گرفته از این عقیده است که ارواح نیک درگذشتگان در رستاخیز آخر سال به میان زندگان بازگشته و به شکل افرادی که رویشان پوشیده است به خانه بازماندگان سر می‌زنند و زندگان برای یادبود و برکت به آنان هدیه‌ای می‌دهند.
فال گوشی و گره گشایی: یکی از رسم‌های چهارشنبه سوری است که در آن دختران جوان نیت می‌کنند، پشت دیواری می‌ایستند و به سخن رهگذران گوش فرا می‌دهند و سپس با تفسیر این سخنان پاسخ نیت خود را می‌گیرند.
آجیل مشگل گشا: در گذشته پس ار پایان آتش‌افروزی، اهل خانه و خویشاوندان گرد هم می‌آمدند و آخرین دانه‌های نباتی مانند: تخم هندوانه، تخم کدو، پسته، فندق، بادام، نخود، تخم خربزه، گندم و شاهدانه را که از ذخیره زمستان باقی‌مانده بود، روی آتش مقدس بو داده و با نمک تبرک می‌کردند و می‌خوردند. آنان بر این باور بودند که هر کس از این معجون بخورد، نسبت به افراد دیگر مهربان‌تر می‌گردد و کینه و حسد از وی دور می‌گردد. امروزه اصطلاح نمک‌گیر شدن و نان و نمک کسی را خوردن و در حق وی خیانت نورزیدن، از همین باور سرچشمه گرفته‌است.
