آیا شما هم همواره نگران بالا رفتن دمای کامپیوتر خود هستید؟ همه ما می‌دانیم که گرمای بیش از حد می‌تواند بر عملکرد رایانه و طول عمر قطعات مختلف آن از جمله هارد دیسک تأثیر مستقیمی بگذارد. اما چگونه می‌توان تشخیص داد که گرمای کامپیوتر بیش از حد بوده و عادی نیست؟ دمای مناسب برای پردازنده یا CPU چقدر است؟ و علائمی که باید به آن‌ها توجه کنید کدامند؟ همه این‌ها سؤالاتی هستند که برای کاربران رایانه‌های شخصی پیش می‌آیند و در مقاله پیش رو قصد داریم تا شما در یافتن جواب آن‌ها یاری کنیم. پس با ما در دیجی رو همراه باشید.
گرما در کامپیوتر چگونه تولید می‌شود؟
گرما یک محصول جانبی طبیعی جریان الکتریسیته است. در حالت کلی هر چیزی که از انرژی برای به حرکت درآمدن و یا انجام یک فعالیت استفاده می‌کند، خواه کامپیوتر یا موتور ماشین باشد و خواه بدن خود ما انسان‌ها، منجر به تولید و تبادل گرما خواهد شد. مقدار برق مورد نیاز کامپیوتر هم بستگی به سنگینی کاری دارد که در حال انجام دادن آن است.
قطعات داخلی رایانه شما به طور طبیعی گرما از خود ساطع می‌کنند، به ویژه واحد پردازش مرکزی (CPU) و واحد پردازش گرافیکی (GPU). چرا که جریان الکتریسیته همواره در مدارها منتقل می‌شود و در اثر مقاومت قطعات بخشی از آن به گرما تبدیل می‌شود.
البته، برخی کارها بر شدن تولید گرما اضافه می‌کنند. به عنوان مثال، اورکلاک کردن قطعات حرارت بیش از حدی تولید می‌کند. در این حالت قطعه اورکلام شده (به عنوان مثال CPU) با سرعت کلاک بالاتری نسبت به آنچه که سازنده آن در نظر گرفته، کار می‌کند. معمولاً می‌توانید با مراجعه به سایت سازنده پردازنده‌تان، نرخ کلاک ایده‌آل را پیدا کنید، اما اگر زیاد در استفاده از کامپیوتر حرفه‌ای نبوده و از اینگونه اصطلاح‌ها اطلاع نداشته باشید، این‌ها برای شما اهمیت زیادی ندارند.
مزیت اصلی اورکلاک کردن، افزایش سرعت سیستم و کارآمدتر شدن آن است، اما برای انجام کارها به ولتاژ بالاتری نیز نیاز خواهد داشت. این نیاز بیشتر به برق باعث می‌شود که CPU گرمای بیشتری تولید کند.
انجام بازی‌ها، تماشای فیلم‌های بلوری و ویرایش ویدیو، رایت کردن انواع دیسک‌ها و به اشتراک‌گذاری فایل‌ها همگی می‌توانند بر CPU فشار وارد کنند. با انجام چندین کار به طور همزمان، گرمای بیش از حد می‌تواند یک نگرانی کاملاً جدی و واقعی باشد. توجه داشته باشید که گرم شدن بیش از حد و بدون دلیل کامپیوتر و هر نوع دستگاه متصل به اینترنت می‌تواند نشانه هک شدن نیز باشد! مجرمان سایبری ممکن است بدافزاری مانند کی لاگر یا نرم افزار استخراج رمزارز را نصب کرده باشند که بدون اطلاح شما در پس زمینه اجرا شود. این کار باعث می‌شود کامپیوتر شما بیش از حد عادی داغ شود و به سخت افزار شما نیز آسیب برساند. بنابراین، قبل از هر کاری بهتر است حداقل یک اسکن امنیتی ساده انجام دهید تا خیالتان از این بابت راحت شود.
نحوه تشخیص داغ شدن بیش از حد کامپیوتر
اگر چه گرما بر عملکرد سیستم تأثیر می‌گذارد، اما دمای رایانه به ندرت آنقدر بالا می‌رود که استفاده روزمره از آن را مختل کند. با این حال، اگر رایانه شما به شدت کند شده یا مرتباً هنگ می‌کند، این می‌تواند یک نشانه اولیه از افزایش دمای قطعاتی مانند CPU باشد.
وقتی گرما بیش از حد افزایش پیدا کند، فن‌های داخلی کامپیوتر هم با سرعت بیشتری کار می‌کنند و در نتیجه سر و صدای بیشتری ایجاد خواهند کرد. وظیفه این فن‌ها خارج کردن هوای گرم از فضای اطراف قطعات مهم از طریق هیت سینک (یک قطعه رسانای طبیعی گرما که معمولاً از آلومینیوم ساخته می‌شود) و انتقال آن به بیرون از کیس است. بنابراین، وقتی دما بیش از حد بالا می‌رود با سرعت بیشتری می‌چرخند تا بتوانند کار خود را درست انجام دهند.
البته، رایانه‌ها دارای یک سیستم محافظتی هستند که برای جلوگیری از آسیب‌های دائمی، قطعات داغ شده را خاموش می‌کند. خاموش شدن یک قطعه نیز در برخی موارد باعث خاموش شدن کل سیستم می‌شود و تا زمانی که به اندازه کافی خنک نشده باشد، از راه‌اندازی مجدد خودداری می‌کند. با این حال، حتی در چنین شرایطی هم ممکن است قبل از خاموش شدن رایانه، به شما امکان دسترسی کوتاه به فایل‌ها داده شود تا بتوانید کارهایی را که در دست انجام دارید، ذخیره کنید.
در چنین شرایطی اگر با طریقه باز کردن کیس و رعایت نکات ایمنی آشنایی دارید، می‌توانید کامپیوتر را از برق جدا کرده و سپس به آرامی قطعات را لمس کنید. مطمئناً اغلب قطعات کاملاً گرم خواهند بود، اما هیچ کدام نباید آنقدر داغ باشند که دست را بسوزانند. باز هم هشدار می‌دهیم که در هنگام انجام این کار کاملاً مراقب باشید تا به خودتان یا به قطعات داخل کیس آسیب وارد نکنید.
آیا رایانه شما بیش از حد گرم می‌شود؟
اگر صدای فن‌های کامپیوترتان بالا رفت، وحشت نکنید. این امر کاملاً طبیعی است. هر کار پردازشی سنگینی که توسط پردازنده، کارت گرافیک، هارد دیسک (HDD) و تا حدی درایو نوری (پخش کننده DVD یا Blu-ray) انجام می‌دهد، دمای رایانه را افزایش می‌دهد. همان‌طور که در ابتدا هم توضیح دادیم، تولید گرما در کامپیوترها امری طبیعی است و این گرما معمولاً هیچ اثر مخربی ندارد.
البته، اگر فن‌های شما دائماً با سرعت بالا و پر سر و صدا کار می‌کنند، این نشانه گرم شدن بیش از حد است. همچنین، اگر هیچ صدایی از فن نمی‌شنوید، این هم می‌تواند نشانه وجود یک مشکل باشد. در واقع، همین خرابی فن می‌تواند دلیل داغ شدن بیش از حد سیستم شما باشد. اما چگونه می‌توانید تشخیص دهید که کامپیوتر بیش از حد داغ است؟ در پاسخ باید گفت، معیار اصلی شما عملکرد کامپیوترتان است.
اگر کامپیوتر بیش از حد داغ شده باشد، ممکن است بسیار کندتر از حد معمول کار کند و حتی زمانی که کارهای ساده‌ای مانند باز کردن چندین تب در مرورگر اینترنت یا اجرای دو برنامه به طور همزمان را انجام می‌دهید، این کندی کاملاً مشهود خواهد بود. در چنین شرایطی ممکن است رایانه شما بدون هیچ هشدار قبلی خاموش یا ریستارت شود.
و البته اگر کامپیوتر کاملاً هنگ کرده و صفحه آبی مرگ را به شما نشان دهد، قطعاً یک مشکل اساسی وجود دارد!
مشکلات عملکردی رایانه لزوماً به این معنی نیستند که دمای پردازنده یا سایر قطعات بیشتر از حد معمول شده است. نرم افزارهای مخرب نیز می‌توانند بر عملکرد رایانه شما تأثیر بگذارند. بنابراین، باز هم توصیه می‌کنیم که نسبت به بخش نرم افزاری رایانه خود نیز حساس بوده و از آنتی ویروس‌ها، فایروال‌ها و سایر ابزارهای امنیتی مناسب غافل نشوید.
بیشتر بخوانید:
در ویندوز، می‌توانید از طریق ابزار Resource Monitor بررسی کنید که کدام برنامه‌ها بیشتر از CPU کار می‌کشند (با جستجوی نام این ابزار در کادر جستجوی ویندوز می‌توانید به آن دسترسی پیدا کنید). فقط کافی است این ابزار را اجرا کنید و خواهید دید که کدام برنامه‌ها در پس زمینه در حال اجرا هستند (احتمالاً نام برخی از برنامه‌هایی را هم که اخیراً بسته شده‌اند، در این لیست خواهید دید و این کاملاً طبیعی است). در Resource Monitor با یک لیست بلندبالا از برنامه‌ها و فرآیندهای سیستمی مواجه خواهید شد و این عادی است. پس نباید نگران تعداد بالای برنامه‌ها باشید.
به غیر از آسیب دیدن فن، عدم جریان یافتن مناسب هوا هم می‌تواند باعث داغ شدن قطعات داخلی کامپیوتر شود. چینش نادرست قطعات و سیم‌ها در داخل کیس و مسدود شدن دریچه‌های هوا می‌توانند جریان هوا را مختل کرده و باعث افزایش دما شود. همچنین، اگر کامپیوتر خود را در یک فضای بسته (مثلاً داخل کمد کوچک برخی میزهای غیراستاندارد) قرار دهید، گرمای تولید شده محبوس شده و می‌تواند باعث داغ شدن رایانه شود. وجود گرد و غبار زیاد در اطراف رایانه نیز از دیگر عواملی است که می‌تواند باعث اختلال در کارکرد فن و مسدود شدن دریچه‌ها شود.
پردازنده یا CPU چه دمایی باید داشته باشد؟
رایانه شما طوری طراحی شده که با حداکثر ظرفیت خود در دمای اتاق کار کند. یعنی اتاقی معمولی که نه خیلی گرم است و نه خیلی سرد. گفتن آن ساده است، اما هر کس دمای متفاوتی را ترجیح می‌دهد!
بنابراین دمای معمولی کامپیوتر چقدر است؟ از نظر علمی، دمای اتاق در حالت معمول بین 20 درجه سانتیگراد (68 درجه فارنهایت) و 26 درجه سانتیگراد (79 درجه فارنهایت) است که میانگین آن در حدود 23 درجه سانتیگراد (73 درجه فارنهایت) می‌شود. یک دماسنج جیوه‌ای ساده می‌تواند اندازه‌گیری دقیق دما را برایتان ممکن کند. اتاقی با دمای بیش از 27 درجه سانتیگراد (80 درجه فارنهایت) می‌تواند برای کامپیوتر شما مضر باشد.
اما وقتی صحبت از دمای کارکرد رایانه شخصی به میان می‌آید، منظور چه حد از گرما است؟
پردازنده یا CPU در دمای به مراتب بالاتری نسبت به دمای اتاق کار می‌کند، بنابراین وقتی در ابتدا وقتی دمای آن را دیدید وحشت نکنید! اینکه چه دمایی برای یک CPU خیلی داغ محسوب می‌شود و برایش مضر است را باید با مراجعه به مستندات و راهنمای سیستم خود پیدا کنید. زیرا این مورد کاملاً بستگی به شرایطی دارد که انتظار می‌رود سخت افزار شما در آن کار کند.
اما اگر بخواهیم موارد استثناء را نادیده بگیریم، می‌توان گفت به طور کلی، پردازنده رایانه شما نباید دمایی بالاتر از 75 درجه سانتیگراد (167 درجه فارنهایت) داشته باشد. البته، در حین انجام کارهای سنگین و یا اجرای همزمان برنامه‌های زیاد، ممکن است دما به طور موقت تا 80 درجه سانتیگراد (176 درجه فارنهایت) هم بالا برود که مشکلی ندارد.
دمای پردازنده زیر 60 درجه سانتیگراد (140 درجه فارنهایت) کاملاً عالی است. اما اگر در شرایط عادی این دما به بالای 70 درجه سانتیگراد (158 درجه فارنهایت) رسید، باید به سیستم خنک کننده رایانه خود نگاهی بیندازید.
دمای بالای 81 درجه سانتیگراد (178 درجه فارنهایت) برای پردازنده خیلی گرم است و اگر رایانه شما را برای مدت طولانی در این دما کار کند، احتمال آسیب دیدنش وجود دارد. بنابراین، اگر متوجه چنین افزایش دمایی شدید، باید کامپیوتر خود را خاموش کرده و بگذارید کاملاً خنک شود. بدیهی است که در فصل‌های گرم سال باید نسبت به این موضوع توجه بیشتری داشت.
سرما مطمئناً به اندازه گرمای بیش از حد خطرناک نیست. بنابراین، اگر دما به دمایی در حد 20 درجه سانتیگراد (68 درجه فارنهایت) هم رسید، زیاد نگران نباشید.
دمای CPU در حین بازی چقدر باید باشد؟
بازی کردن یکی از فعالیت‌هایی است که می‌تواند به CPU فشار وارد کند، بنابراین هنگام اجرای بازی‌های ویدیویی باید انتظار دمای کمی بالاتر از حد متوسط را داشته باشید.
با این حال، در این حالت هم دما نباید خیلی بالا باشد. دمای پردازنده در حین اجرای بازی‌های ویدیویی سنگین باید در حدود 65 درجه سانتیگراد (149 درجه فارنهایت) تا 85 درجه سانتیگراد (185 درجه فارنهایت) باشد. حتی همین دمای 85 درجه هم اگر ثابت باشد، می‌تواند بر عملکرد رایانه شما تأثیر منفی بگذارد. ایجاد وقفه در بین تایم‌های بازی می‌تواند ایده مناسبی جهت استراحت دادن به کامپیوتر و البته خودتان باشد و برای سلامت هر دوی شما مفید است.
چگونه دمای پردازنده را در حد ایمن نگه داریم؟
خنک نگه داشتن محیط اطراف کامپیوتر بسیار مهم است. این امر می‌تواند به سادگی باز کردن یک پنجره یا قرار دادن یک فن در مجاورت کیس کامپیوتر باشد.
راه‌حل‌های بالقوه و ساده‌ای مانند تغییر محیط اطراف (مثلاً انتقال رایانه یا لپ‌تاپ به اتاق خنک‌تر در فصل تابستان) و استفاده از یک قوطی هوای فشرده برای باز کردن دریچه‌ها می‌تواند کارایی سیستم خنک کننده را به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش دهد.
لپ‌تاپ‌ها راحت‌تر از رایانه‌های شخصی خنک می‌شوند، اما به دلیل هیت سینک‌های کوچک‌تر و دریچه‌های هوای باریک‌تری که دارند، مستعد افزایش دمای بیش از حد هستند.
اگر نگران هستید که پردازنده رایانه‌تان بیش از حد گرم شود، گزینه‌هایی از جمله نصب فن اضافه در داخل کیس را می‌توانید امتحان کنید که البته این مورد به افرادی که با قطعات داخلی کیس آشنایی ندارند، توصیه نمی‌شود و این دسته از افراد بهتر است از یک فرد حرفه‌ای کمک بگیرند.
بیشتر بخوانید:
همان‌طور که گفتیم کامپیوتر به صورت خودکار در هنگام افزایش بیش از حد دما، هنگ کرده و یا خاموش می‌شود. در چنین شرایطی ممکن است به فن از کار افتاده یا ضعیف شده باشد. به هر حال، تا زمانی که علت مشکل را پیدا نکرده‌اید بهتر است از روشن کردن مجدد رایانه خود اجتناب کنید، چرا که ممکن است باعث آسیب دیدن دائمی CPU و یا سایر قطعات شود.
تعویض فن داخلی کامپیوتر کاری نسبتاً ساده است، اما باید توجه داشته باشید که در برخی موارد برداشتن پوشش کیس می‌تواند گارانتی کامپیوتر شما را باطل کند.
فن‌های لپ تاپ و تبلت‌های ویندوزی را نمی‌توان به راحتی تعویض کرد و اگر تجربه کافی در این زمینه ندارید، بهتر است سلامت داده‌های خود را به خطر نیندازید و از یک متخصص کمک بگیرید.
دمای مناسب برای کامپیوتر شما چیست؟
خوب، در پایان چه نتیجه‌ای می‌توان گرفت؟ دمای کارکرد معمولی CPU چقدر باید باشد؟ در حالت ایده آل، پردازنده شما نباید گرم‌تر از 75 درجه سانتیگراد (167 درجه فارنهایت) و یا به طور قابل توجهی سردتر از 20 درجه سانتیگراد (68 درجه فارنهایت) باشد.
کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید برای خنک نگه داشتن رایانه شخصی خود انجام دهید، از جمله:
- مسیر تهویه کامپیوتر خود را باز بگذارید.
- گرد و غبار را از دریچه‌ها و فن‌ها پاک کنید.
- به رایانه خود استراحت دهید تا خنک شود.
- به دفترچه راهنمای شرکت سازنده مراجعه کنید.
معمولاً رفع مشکلات ناشی از گرمای بیش از حد آسان و کم دردسر است، مگر اینکه به طور منظم سیستم خود را تحت فشار زیادی قرار دهید و به طور مداوم در دمای بالا از آن کار بکشید.
