مریخ، سیاره‌ای با گرد و غبار شیطانی و پالس‌های مغناطیسی عجیب

سازمان فضایی ناسا از سال 2018 یک مریخ نورد به نام اینسایت (Insight) را به سطح این سیاره‌ی سرخ و مرموز فرستاده تا داده‌هایی در مورد آن جمع‌آوری کند. اینسایت در واقع یک فضاپیمای رباتیک سطح‌نورد است و قدرت مانور زیادی دارد چرا که با وجود خاک مریخ که به حرارت زیاد معروف است، توانسته از پس مشکلاتی که برای بخش حرارتی کاوشگر پیش آمده برآید. اینسایت تا به امروز نیز به فعالیت خود ادامه داده است.

در هفته‌ای که گذشت شش مقاله در مورد چگونگی لرزش این سیاره توسط مریخ لرزه‌ها منتشر شده که به خوبی بیانگر این مساله است که خاک مریخ جادویی، مملو از گرد و غباری عجیب و پالس‌های مغناطیسی عجیب‌تر است. البته اینسایت داده‌های خودش را فقط از سطح مریخ جمع آوری نمی‌کند بلکه از لایه‌ی زیرین سطح نیز اطلاعاتی را به دست می آورد.

محققان همیشه می‌دانستند که مریخ لرزه در سطح مریخ یک امر عادی است، اما اینسایت به آن‌ها نشان داد که تعداد این مریخ لرزه‌ها بیش از چیزی است که تصور می‌کردند. در مورد شدت این مریخ لرزه‌ها نیز اطلاعات تازه‌ای به دست آمده، از جمله اینکه شدت مریخ لرزه‌ها کمتر از حد تصور دانشمندان است. اینسایت بیش از 450 مریخ لرزه ثبت کرده که شدت بزرگترین آن‌ها 4 ریشتر می‌باشد. البته باید دانست که چون سیاره‌ مریخ مانند زمین ورقه‌های تکتونیک ندارد، منشا مریخ لرزه با زمین لرزه متفاوت است. پس منشا مریخ لرزه‌ها چه می‌تواند باشد؟ طبق گفته‌ی محققان، فعالیت‌ آتشفشانی و جریان لاوا (گدازه‌های داغ و مذاب درون سیاره) در زیر سطح مریخ، عامل مریخ لرزه‌ها هستند که باعث عدم پایداری این سیاره می‌شوند.

پدیده‌ عجیب دیگری که توسط مغناطیس‌سنج اینسایت از زیر سطح مریخ ثبت شده، نشان می‌دهد که میلیون‌ها سال پیش این سیاره میدان مغناطیسی مخصوص به خودش را داشته ولی اکنون دیگر شاهد آن نیستیم. شواهد وجود داشتن میدان مغناطیسی در زمان‌های قدیم، یافتن تعدادی سنگ با میدان مغناطیسی است که یادگار زمان‌های دور می‌باشند. نکته دیگر اینکه طبق یافته‌های مغناطیس‌سنج اینسایت، میدان مغناطیسی امروزی مریخ 10 برابر قوی‌تر از آن چیزی است که محققان انتظار داشته‌اند. دانشمندان معتقدند این تغییر در طی زمان‌های طولانی به وجود آمده و منشا این مغناطیس قوی همان سنگ‌های مغناطیسی مریخی است.

کاترین جانسون (Catherine Johnson)، دانشمند موسسه علوم سیاره‌ای در دانشگاه بریتیش کلمبیای کانادا می‌گوید: “ما اطلاعات به دست آمده از اینسایت را با دانش خود از زمین شناسی و لرزه شناسی ادغام کرده‌ایم تا متوجه لایه‌های مغناطیسی مریخ بشویم.”در نهایت اینسایت توانسته باد‌های مریخی و همچنین سیگنال‌هایی رادیویی را که نشان از تکان‌های این سیاره دارند، اندازه‌گیری کند. باد‌های مریخی نشان داده‌اند که گرد و غبار شیطانی مریخ همان باد‌های چرخشی است که تعدادشان اصلاً کم نیست و با آنالیز‌های بیشتر سیگنال‌های رادیویی نیز می‌توان دریافت که هسته‌ی مریخ جامد است یا مایع.

مطالب ذکر شده مربوط به یافته‌های سال 2019 مریخ نورد رباتیک اینسایت است که البته دانشمندان انتظار دارند در سال پیش رو نیز اطلاعات بیشتری از این کاوشگر به دست بیاورند.